Գարնանը բնությունն սկսում է ծաղկել, փթթել եւ արգասավորվել, հետեւաբար, ծաղիկների առատության երեւալու հետ է կապված տոնի Ծաղկազարդ անվանումը: Մյուս՝ ժողովրդական տարբերակը՝ Ծառզարդար (ծառով զարդարված կամ ծառը զարդարել), դարձյալ գարնան գա-լուստն է խորհրդանշում, երբ, ի նշան դրա, մարդիկ ուռենու կամ ձիթենու օրհնված ճյուղերով զարդարում էին իրենց տունն ու բակը, անասուններին: Հետո այդ ոստերը խնամքով պահում էին ու գործածում՝ որպես պահպանակ մրրիկի եւ փոթորկի ժամանակ, նաեւ այրում էին ու մոխիրը քամուն տալիս՝ փորձանքից զերծ մնալու համար: Ժողովուրդը օրհնված ոստերի մեջ խորհրդավոր մի ուժ էր տեսնում, որի միջոցով կարող էր պաշտպանվել բնության արհավիրքներից, որոնք կարող էին ոչնչացնել հունձքը, այգին, պտղատու ծառերը: Անցյալում Ծաղկազարդի տոնին սովորություն էր եկեղեցում ծառ զարդարելը, ինչպես նաեւ նրա ճյուղերից պտուղներ կախելը, որը ոչ միայն արտահայտում է տոնի Ծառզարդար անվանումը, այլեւ աղերսներ ունի պտղաբերության պաշտամունքի հետ (պտուղներ կախելը): Մաղաքիա արք. Օրմանյանի վկայությամբ, ՙԱյդ անունով (Ծաղկազարդ- Ա.Ս.) կոչում ենք Քրիստոսի Երուսաղեմ գալու տոնը, որը Զատկից մի շաբաթ առաջ է կատարվում, եւ սակայն ոþչ ավետարանական պատմության, ոչ ավանդական հիշատակության եւ ոչ էլ օրվա արարո-ղության մեջ ծաղկի խոսք չկա: Ուրիշ ազգերի մեջ էլ այդ իմաստով բան չկա, հետեւաբար, Ծաղկազարդ անունը զուտ հայերեն լինելով, տոնական կամ քրիստոնեական ծագում էլ չունի: Իրավացի կլինի ենթադրել, թե Ծաղկազարդը Վարդավառ անվան նման հին ու հեթանոսական տոն է հայերի մոտ, որը ժամանակների եւ պարագաների նմանությամբ Երուսաղեմ գալու տոնին խառնվեց եւ մեկի անունը մյուսին տրվեց՚: Ծաղկազարդը նաեւ երիտասարդության տոն է: Այդ մասին վկայում են տոնին կատարվող սովորությունները: Այդ օրն աղջիկներն ու տղաները հագնում էին իրենց ամենագեղեցիկ ու թանկարժեք զգեստները, աղջիկները նաեւ եղունգները հինա էին դնում: Նշանված տղաները 15արմատախիլ էին անում մատաղ ուռենին եւ ճյուղերը զարդարում գույնզգույն լաթի կտորներով, թելի վրա շարված չամչահատիկներով, մրգերով եւ եռասայր մոմերով (ինչպես տեսնում ենք, ժողովրդական այս արարողությունը եւս բացատրում է տոնի Ծառզարդար անվանումը՝ ծառը զարդարել): Մինչեւ կեսգիշեր, փոքր-ինչ քնելուց հետո, երիտասարդները եկեղեցի էին շտապում: Առաջինը տեղ հասնողը խփում էր զանգը, մյուսները գնում էին քահանային արթնացնելու: Նշանված տղաները զարդարված ծառերով կանգնում էին իրենց հարսնացուների առաջ: Մերձավոր կանանցից մեկը ծառի վրա մի եռասայր մոմ էր վառում ու ընծաներ տալիս նշանվածներին: Ժամերգությունը ձգվում էր գրեթե մինչեւ լուսաբաց, խլանալով ճըռճըռանների ու չըխկչըխկանների աղմուկով, որ երեխաները պատրաստում էին հատկապես այդ օրվա համար: Առավոտյան, ծառերն օրհնելուց հետո, ժողովուրդը՝ գերազանցապես երիտասարդներ, ծառերից մեկական ճյուղ պոկելով, տուն էին տանում, այն տնկում հողի մեջ, որ արմատ տա, կամ կախում էին խնոցուց: Այն գցում էին նաեւ կրակը, որպեսզի կաթը եռացնելիս չմակարդվի: Այդ գիշեր, հաճախ, նախնական համաձայնությամբ, նոր զույգերի նշանադրություն էր կատարվում: Եկեղեցում տղայի մայրը ընտրած աղջկա մատին մատանի էր դնում, գլխին՝ գլխաշոր գցում, որից հետո վերջինս նշանված էր համարվում: Այս սովորություններն, անշուշտ, կապ ունեին տոնի խորհրդի ու իմաստի հետ. այլաբանորեն այդ բոլորը առնչվում էին բնության ծաղկումի, արգասավորման հետ՝ կատարվելով հատկապես գարնանը: Տոնի օրը պատանիները ճըռճըռան ու կարկաչա հարելով, երգելով ման էին գալիս տնետուն եւ Զատկի համար ձու հավաքում: Լեռնային Ղարաբաղի որոշ գյուղերում կանայք մոմերով գնում էին գերեզմանա տուն եւ այրվող մոմերն ամրացնում իրենց հանգուցյալների գերեզմանաքարերին. ողջ գերեզմանոցը փայլփլում էր կրակներից: Ծաղկազարդին, չնայած պաս էր, պատրաստվում էին անուշեղեններ՝ նազուկ, փախլավա, ուրիշ թխվածքներ ու համեղ կերակուրներ: Արտակ արք. Մանուկյանը ցավով նկատում է, որ ՙԾաղկազարդի տոնակատարութեան հին սովորոյթները, տոնախմբութիւնները, յատկապես գարնանային եղանակի պաշտամունքը դարերի ընթացքին մոռացուեցին, եւ այժմ այդ բոլորից մնաց միայն գեղեցիկ բառը՝ Ծաղկազարդ, որպէս բացահայտիչ հին-հին տոնախմբութիւնների՚: Ծաղկազարդ-Ծառզարդարի մերօրյա խորհուրդը դարձյալ գարունը դիմավորելու մեջ է, որը կարելի է ուղեկցել զանգվածային ծառատնկումներով և նշանավորել երիտասարդների երջանիկ ու արգասաբեր միություններով:
