«Տուֆտա» եզրույթի ծագման վերաբերյալ
 «Էդի արդեն տուֆտա զրուց արիր»: Այս նախադասությունն «ականավոր» զորավար Մանվել Գրիգորյանն (առնվազն «Ար» հեռուստաընկերության «Մեր հաղթանակը» հաղորդաշարը մոտավորապես այդպես է նրան քծնամեծարում) է արտաբերել` ի պատասխան լրագրողներից մեկի հարցի (մեջբերումն ուղղակի պատճենահանված է և, բնականաբար, անգրագետ` ինչպես նախադասությունն արտաբերողը): Բայց հիմա անդրադարձս ոչ թե «զորավար» -ին է, այլ «տուֆտա» եզրույթին, որը Հայաստան են ներմուծել ռուսախոս հայերը, և որը շատ հարմար տեղավորվել է ընդամենը կենցաղային շփման միջոցով մայրենին սովորածների աղքատիկ բառապաշարում (կյանքն անընդհատ ապացուցում է, որ այլոց մշակութային աղբը մեզ արագ է հանում և ամուր արմատակալում է, որովհետև Ռուսաստան մեկնածների 99 տոկոսը հիմնականում շփվում է այդ երկրի հասարակության ստորին խավերի հետ, իսկ ստորին խավերը բարձր մշակույթի կրողներ չեն): «Տուֆտա» -ն այնպես խորն է արմատակալել մեր հասարակության գերակշիռ մեծամասնության լեզվամտածողության մեջ, որ այն թարգմանելու կարիք ամենևին չկա: Ես ընդամենը կտեղեկացնեմ, թե այդ եզրույթը, որ ժամանակին, մեղմ ասած, խորթ է եղել նաև գրական ռուսերենին, ինչպես է ծնունդ առել ու ինչու է հենց այդ եզրույթով հատկանշվում կեղծը, սուտը, ոչ ճշմարիտը:
Այլ աղբյուրներ էլ պնդում են, թե «տուֆտա» եզրը սկզբնավորվել է մահուդի տակ դրվող «տուֆ» անունը կրող կտորի անունից: Այդպիսի կտորները սովորաբար ցածրորակ էին լինում, այդ պատճառով էլ անորակ ամեն ինչ «տուֆտա» անունն ստացավ: «Տուֆտա» անունն է տրվել նաև անփող թղթախաղին: Երբ տվյալ թղթախաղում շահ չկա, այն արհեստական ու կեղծ է համարվել, որովհետև խաղացողներին իսկական մոլեռանդության` «ազարտ» -ի մեջ չի գցել, այդ պատճառով էլ «տուֆտա խաղ» է անվանվել: Բայց մասնագետները նաև շատ հավանական են համարում «տուֆտա» -ի ծագումը «տրավերտին» քարի (այս քարին նաև «կրային տուֆ» են անվանում) անունից: Հատկապես հին Հռոմում տրավերտինը հաճախ է օգտագործվել: Օրինակ` հռչակավոր Կոլիզեյն ամբողջովին տրավերտինով է երեսպատված եղել: Ուրեմն, հնարավոր է, որ «տուֆտա» բառը հայտնվել է հռոմեացի քարագործ այն վարպետների բառապաշարում, որոնք դժգոհել են այս շինանյութի անբավարար կարծրությունից: |
