Articles

Արդի պայմաններում կազմակերպության գործունեության արդյունավետության ավանդական գնահատումը` հիմնված միայն հաշվապահական հաշվառման արդյունքում ստացված ֆինանսական ցուցանիշների վրա, բավական "ծերացել է" և թույլ չի տալիս կատարել կազմակերպության զարգացման հստակ կանխատեսում: Այս առումով առաջ եկավ կազմակերպության ողջ գործունեության արդյունավետության գլոբալ գնահատման նոր, առավել կատարյալ ու արդյունավետ միջոցների անհրաժեշտություն: Ռազմավարական կառավարման արդիական մոտեցումները ստիպում են ուշադրություն դարձնել ոչ ֆինանսական այնպիսի ոլորտների վրա, ինչպիսիք են անձնակազմը, բիզնես գործընթացները, ինովացիան, սպառողների հետ հարաբերությունները և այլն: Հետևապես անհրաժեշտ է ստեղծել կառավարման այնպիսի մոդել, որից կշահեն թե հաճախորդները, թե կազմակերպությունը` իրականացնելով աշխատակիցների որակավորման բարձրացում, մարդկանց ու կազմակերպությունների միջև գիտելիքների փոխանակություն, նոր տեխնոլոգիաների մշակում և կիրառում, հաճախորդների ներգրավման քաղաքականություն և այլն: Այսինքն, ռազմավարության մշակման և գնահատման ժամանակ ֆինանսական ու ոչ ֆինանսական ցուցանիշները պետք է դիտարկվեն որպես փոխադարձ լրացնող: Տվյալ մեթոդոլոգիան Balanced Scorecard /BSC/ կամ ցուցանիշների հաշվեկշռված համակարգ /ՑՀՀ/ անվանմամբ ձևակերպվեց 1990 թվականին Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսորներ Դեվիդ Նորտոնի և Ռոբերտ Կապլանի կողմից իրականացրած հետազոտությունների արդյունքների հիման վրա, որի նպատակը կազմակերպությունների գործունեության արյունավետության բարձրացմանն ուղղված կառավարման նոր մեթոդների հայտնաբերումն է: Մշակումների առաջին հրապարակումն արժանացավ բարձր գնահատականի` համարվելով ամենանշանակալի ներդրումը կառավարման պրակտիկայի մեջ վերջին 75 տարիների ընթացքում: Ընդհանուր առմամբ BSC-ն իրենից ներկայացնում է ընկերության ռազմավարական կառավարման համակարգ, որը ձևավորվում է ընկերության գործունեությունը արտացոլող նախորոք ընտրված ցուցանիշների հավաքածուի արդյունավետության գնահատման միջոցով: Սկզբնապես ներմուծվելով որպես գործունեության արդյունավետության գնահատման գործիք` այսօր այն վերածվել է համապարփակ կառավարման համակարգի: Հիմնական սկզբունքը, որը հանդիսանում է կառավարման այս համակարգի բարձր արդյունավետության պատճառ, հետևյալն է. "Կառավարել կարելի է այն ամենը, ինչ կարելի է չափել": Վերջինս ընկերության ռազմավարության իրագործման հարթակ է ստեղծում` միմյանց հետ կապակցելով ընկերության առջև դրված երկարաժամկետ ռազմավարական նպատակներն ու ընկերության առօրյա ընթացիկ գործունեությունը: Ընդ որում, պետք է նշել, որ ռազմավարության արդյունավետության գնահատման մեջ ոչ ֆինանսական ցուցանիշների կարևորության շեշտադրումը նոր մոտեցում է, ինչը հնարավորություն կտա սեփականատերերին իրականացնել նաև ընկերության արժեքի մեծացման գործընթացների կառավարում: Համաձայն հեղինակների հարցադրման, BSC-ն հնարավորություն կտա իրականացնել կազմակերպության գործունեության արդյունավետության գնահատում չորս կարևոր ուղություններով, որոնք արտացոլում են կազմակերպության ռազմավարության ու դինամիկ զարգացման ընդհանուր պատկերը՝

Աշխարհում լայնորեն տարածված կառավարման այս համակարգը դեռևս նոր է Հայաստանում և հայրենական կազմակերպություններում չի վայելում լայն մասսայականություն: Սակայն պետք է ընդգծել, որ հայրենական կազմակերպություններում կառավարման որակի բարելավման համար հարկ է կիրառել ցուցանիշների հաշվեկշռված համակարգը` չմոռանալով, իհարկե, համակարգի կամ այսպես կոչված տեխնոլոգիայի տեղայնացման մասին: BSC-ի կիրառումը հայրենական ընկերություններին կառավարչական որոշումներ ընդունելիս ներքին արդյունավետության բարձրացման լրացուցիչ հնարավորություններ կընձեռի` օժտելով մրցակցային առավելություններով:
    
     ^{_{Սոնյա Սարգսյան | http://armeco.am/publ/10-1-0-1 | http://armeco.am/publ/10-1-0-4}}