Քրիստոս Աստված պատարագվեց ինքնակամ` աշխարհի հանդեպ անսահման սիրուց, հանուն աշխարհի փրկության, և պատվիրեց այլևս արյուն չհեղել, այլ մեղքերից ազատվելու համար պատարագել սեփական սիրտը սեփական կրծքում, անհուն զղջումով ու հավատով դիմել Հայր Աստծուն ու խոնարհաբար Նրա ձեռքերից ընդունել փրկության պարգևն անգին: Սակայն, արյան ծարավ թշնամին մարդուն խաբում է բազմապիսի պատրանքներով, ու մարդը փրկության երազանքով շարունակում է զոհել ու զոհվել:
Ծիսապաշտամունքային սպանություններ կատարվել են դեռևս անհիշելի ժամանակներից. զոհաբերվել են ոչ միայն կենդանիներ, այլև` մարդիկ, աստծո կամ աստվածների բարեհաճությանն արժանանալու համար:
Տարբեր ժողովուրդների մոտ պաշտամունքային սպանությունների համար մշակված է եղել տարբեր ծիսակարգ` մետաղե սնամեջ կուռքի ներսում կրակ է վառվել և դրա հրաշեկ ձեռքերի մեջ են դրվել նորածիններ, ծիսական խոշտանգումների են ենթարկվել գերիները, անբարենպաստ եղանակային պայմանները բարեփոխելու նպատակով «անարյունե զոհաբերության են ենթարկվել համայնքի ամենագեղեցիկ աղջիկները` նրանց գցել են ցամաքած ջրհորը, հորիզոնական պառկեցրած զոհի կուրծքն են բացել դանակի մեկ հարվածով և պոկել-հանել բաբախող սիրտը և այլն:
Ծիսական սպանություններն այսօր
Ծիսապաշտամունքային սպանություններ կատարվում են նաև մեր օրերում: Հարավ-աֆրիկյան հանրապետությունում, օրինակ, վերջին ամսվա ընթացքում 300 տղամարդու են ենթարկել ծիսական խոշտանգման և սպանել. տեղացիները հավատում են, որ կախարդներն ու շամանները կարող են իրենց անհրաժեշտ բուժանյութերը պատրաստել, եթե կենդանի մարդկանց գլուխներն ու սեռական օրգանները կտրելով` նրանց տան. ինչն էլ այս երկրում անում են: Իսկ ոստիկանները հապաղում են «գտնելե հանցագործներին` ախր, իրենք էլ են հավատում այդ դեղերին ու սաստիկ վախենում են շամանների զայրույթից:
Ըստ եվրոպացի վիճակագիրների` այս տարի «զարգացած Արևմուքումե արձանագրվել է շուրջ 100 ծիսական սպանություն. մեծ մասը սատանիստներն են կատարել տարբեր շարժառիթներով. օրինակ` ծանր-մետալ երաժշտությունը լավ զգալու համար: Նշենք, որ վիճակագիրներն էլ վկայում են, որ այս թիվը հեռու է իրականությունից, քանի որ ծիսական սպանություններն ու ինքնասպանությունները հաճախ են որակվում կենցաղային` կրոնական փոքրամասնությունների հետ բախումներից խուսափելու համար:
Այսօր աշխարհում առկա է շուրջ 2639 քրիստոնեական ուղղություն, և 20 մարդ իրեն համարում է «սպասված մեսիանե` հայտարարելով, թե իրեն նվիրել է աշխարհի փրկության գործընթացին: Այս մեսիաներն ունեն հետևորդներ, ովքեր հավատում ու անվերապահորեն հետևում են նրանց, կատարում նրանց պատվիրաններն ու պահանջները: Իսկ վիճակագիրները ժամանակ առ ժամանակ արձանագրում են ծիսապաշտամունքային խոշտանգումների, սպանությունների կամ խմբակային ինքնասպանությունների թվեր: Մեսիաներն իրենց համայնքում «խմբակային փրկությանե ակցիաներ են կազմակերպում` իրենց հետևորդ ընտանիքներին փակելով եկեղեցում և հրկիզելով, աղոթքի ավարտին թունավորված ըմպելիք մատուցելով կամ առավել անաղմուկ ձևերով` «քարոզչությանե նպատակով շահագործելով նրանց և գերհոգնածության ու թերսնուցման պայմաններում` հակելով անհատական ինքնասպանության. նմանատիպ հանցագործություններ իրականացրած կրոնական կազմակերպությունների մեծ մասն այսօր էլ գործում է: Նշենք, որ շատ հաճախ մեսիաները չեն մոռանում նախապես իրենց նշյալ հետևորդների ունեցվածքն իրենց անունով նվիրատվություն ձևակերպել, և հետո միայն «փրկությունըե կազմակերպել:
Ժողովրդավարության ուղին բռնած երկրներում դժվար է կանխատեսել և կանխել ծիսական սպանությունները, քանի որ կրոնական կազմակերպությունները գրանցվելիս կառավարությանն առընթեր համապատասխան վարչությանն են ներկայացնում իրենց դավանանքի տեսական դրույթները և գրանցում ստանում` կրոնական փորձագետների համապատասխան եզրակացությունների հիման վրա: Վերջիններիս եզրակացությունը չի կարող դրական չլինել, եթե ներկայացված դավանանքում առկա չեն ապազգային տարրեր կամ գործող սահմանադրությանն ու օրենքներին հակընդդեմ դրույթներ: Իսկ դրանք ոչ միայն առկա չեն լինում, այլև հաճախ խիստ քննադատության են ենթարկվում նրանք, ովքեր այս կամ այն կրոնական կազմակերպությանն են վերագրում որոշակի հանցագործություններ: Նրանցից պահանջվում է ներկայացնել անհերքելի փաստեր, իսկ այդպիսիք գտնելը դյուրին չէ:
Սպանություններ` հանուն փրկության
Տարբեր երկրներում նմանօրինակ խնդիրների է մշտապես առնչվել հրեական համայնքը: Իր «Ռուսաստանի փշե պսակըե գրքում ռուս աստվածաբան Օլեգ Պլատոնովը ներկայացնում է ծիսական սպանությունների հազարավոր օրինակներ` արխիվային փաստաթղթեր, քաղվածքներ դատական լսումներից ու ժամանակի լրատվամիջոցների հրապարակումներից, վիճակագրություն, մասնակիցների հուշագրություններ: Այս ամենն ընթերցողին մի եզրահանգման է բերում. թալմուդյան հուդայականությունը լայնորեն կիրառում է ծիսապաշտամունքային սպանությունը, սակայն իր գոյության ողջ ընթացքում պայքարել է այդ մասին բարձրաձայնել փորձողների դեմ` դեռ հարյուրամյակներ առաջ իրենց սուրբ գրքերում այդ մասին գրավոր հիշատակումները փոխարինելով այսպիսի "Օ" նշանով: Ըստ ուսումնասիրողների` ծիսական սպանությունների ավանդությունը հրեաները սերնդե սերունդ փոխանցում են բացառապես բանավոր` ընտանիքի հայրն այդ մասին պատմում է միայն առավել վստահելի որդուն ու զարհուրելի անեծք դնում վրան, թե որ բարձրաձայնի այդ ազգային գաղտնիքը. թալմուդում չակերտներում "Օ" տառը նշանակում է` տվյալ հատվածը մեկնաբանվում է օրալ` բանավոր կերպով:
Հրեական արարողակարգերում քրիստոնյաների` չարչարանքով վերցված արյան գործածման մասին տեղեկատվության աղբյուրներից մեկն էլ նախկին րաբբի, հետագայում հույն վանական Նեոֆիտի գիրքն է (Изуверские убийство: Разоблачение греческого монаха Неофита. 2-е изд., СПб. 1913): Այստեղ հեղինակը փաստում է, որ «արյան ավանդույթըե գալիս է վաղնջական ժամանակներից, և դրա համար հիմք են հանդիսանում մարգարեների որոշ խոսքերի` րաբբիների սխալ մեկնաբանությունները: Ավանդույթի պատճառները, ըստ նախկին րաբբիի, երեքն են` ատելությունը (hրեաներն ատում են քրիստոնյաներին` այդ վերաբերմունքով դաստիարակվում են վաղ մանկությունից, և հավատում են, որ քրիստոնյա սպանելն աստվածահաճո գործ է), սնահավատությունը (մոգության ու կաբալայի հետևորդներն առանձնահատուկ զորություն են վերագրում արյանը և հավատում, որ իրենց գաղտնի ծեսերի համար ամենահարմարը քրիստոնյաների արյունն է) և Քրիստոս-Մեսիայի հանդեպ չխոստովանված հավատը (առերևույթ մերժելով Քրիստոսին` հրեաները վախ ունեն, որ գուցե և Նա է Փրկիչն իրական. նրանք փորձում են իրենց փրկությունը չկորցնել` Քրիստոսի հետ հաղորդակցություն համարելով քրիստոնյայի արյուն ճաշակելը): Եվ թեպետ թլպատման, ամուսնության, թաղման և այլ առիթներով բոլոր հրեաներն են ճաշակում քրիստոնյայի արյուն պարունակող ծիսական բաղարջ հաց կամ գինի կամ ծեսով նախատեսված այլ կերպ հաղորդակցվում` չարչարելով վերցված արյանը, սակայն նրանց, ինչպես նշեցի, շատ փոքր մասը` միայն րաբբիներն են տեղյակ «արյան ավանդույթինե: Մինչդեռ տեղյակ լինելով հրեաների` քրիստոնյա երեխա փախցնելու սովորույթին, քրիստոնյաները մշտապես զգուշացել են միայնակ մտնել հրեական թաղամասեր. այդ մասին պահպանվել են նույնիսկ ասույթ-զգուշացումներ:
Հավելենք նաև, որ կրոնական փորձագետների կողմից «ծիսապաշտամունքային սպանություն կամ սպանության փորձե որակված բազմաթիվ դեպքերում դատավարությունները ձգձգվել են ու առկախվել, այդ ընթացքում խիստ տարօրինակ հանգամանքներում հերթով անհետացել կամ հանկարծամահ են եղել գործով վկաները, դատապարտված հանցագործները, ի զայրույթ հասարակության, կարճ ժամանակ անց ազատության մեջ են գտնվել, և փոխել իրենց բնակության վայրը, ինչը վկայում է, որ տվյալ ոլորտում աշխատում են իշխանությունների հետ մտերիմ և ֆինանսական մեծ հնարավորություններ ունեցող խարդախներ:
Զոհաբերում չարին` սև-արյունոտ պատարագ
Սատանայապաշտական ծեսերն ուսումնասիրած մի շարք փորձագետներ կարծում են, որ սատանիստական տաճարներում տարեկան նվազագույնը մեկ անգամ իրականացվում է երեխայի զոհաբերություն: Սովորաբար երեխան գնվում է այդպիսի «գործունեությամբե վաստակող անբարո կանանցից, հազվադեպ` գողացվում: Իրենք` սատանիստները, սև պատարագի ժամանակ մերկ` որոշակի խորհրդանիշերով զարդարված կնոջ մարմնին մատուցվող զոհաբերության մասին նախընտրում են չխոսել. «Ես սատանիստ եմ, բայց զոհաբերություն-բան չեմ անումե, - առավել հաճախ ասում են նրանք:
Դժվար է ծիսական բռնությունների հետքեր կրող դիակների մասին վիճակագրություն հայթայթել հայաստանյան անվտանգության ծառայությունից, իսկ աշխարհի մասշտաբով` մորթված նորածինների թվաքանակը նվազման միտում չունի: Եթե նկատի առնենք նաև, որ սև պատարագի ծիսակարգով ընդունելի զոհաբերություն է նաև արհեստական վիժմամբ զոհասեղանին դրված մարդկային ձևավորված սաղմը, ապա հարկ է փաստել, որ իրավապահներն անզոր են նմանատիպ մանրակրկիտ աշխատանք տանել այդօրինակ փակ կառույցներում, և վիճակագիրներն էլ անզոր են ճշգրիտ թվեր ներկայացնել այս մռայլ ոլորտից:
Ցեղասպանությունը` պաշտամունքային սպանդ
Թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանն ինձ հետ զրույցում, պատմելով Դիարբեքիր (Տիգրանակերտ) քաղաքում գիտական հետազոտության մասին նշեց, որ թեպետ Թուրքիայում պաշտոնապես հերքվում է Ցեղասպանությունը, սակայն թուրքական բանահյուսության մեջ այն ներկա է առատորեն: Երեկոն իրար հետ անցկացնող հարևանները սովորաբար պատմություններ են պատմում սպանդի օրերից` թե ում պապն ինչքան հայ է սպանել, ինչպես, որտեղ… երեխաներն այդ զրույցները լսում ու խաղ են անում. մրջյուններ են հավաքում` դրանք կոչում հայեր, ու կոտորում են անխնա` թույլ չտալով փախչել: Ըստ թուրքագետի` թե Ցեղասպանության օրերին, թե այսօր, Ղուրանով դաստիարակվող թուրքը վստահ է, որ յոթ հայ սպանած մուսուլմանը դրախտն է ժառանգում (այս մասին առավել մանրամասն «Շողակնե-ում տպագրված «Սպանեցին, որովհետև մուսուլման ենե հոդվածում): Տվյալ դեպքում սպանությունների ծիսական-արարողակարգային մասն այնքան էլ էական չէ, էական է քանակը:
Ամենօրյա ծիսական սպանդ
Գուցե և շատ աստվածաբաններ սխալ համարեն, բայց ես կարծում եմ, որ ծիսապաշտամունքային են նաև ռոք և մեթալ համերգների ժամանակ այսահարվածների ինքնասպանությունները: Երբ Սուրբ Գրքում կարդում ենք Հիսուսի մոտ բուժման բերված դիվահարների նկարագրությունը, նկատում ենք, որ այն նույնական է ակումբների թարթող խավարում խլացնող թմբկահարության, էլեկտրական կիթառի նյարդային մեղեդիների ազդեցությամբ բղավող ու գալավող երիտասարդների վարքագծին: Ես կարծում եմ, որ այս իրավիճակում իրենց անձնական վերահսկողությունը կորցրածներին դևն է հասցնում ինքնասպանության: Այդպիսի տասնյակ դեպքեր են գրանցվել Մայքլ Ջեքսոնի, Մադոննայի և այլ «գերաստղերիե համերգների ժամանակ:
"В аду, на земле" գրքի հեղինակ Ռաֆայել սարկավագը եզրահանգում է. ծիսապաշտամունքային սպանություններ են աբորտները` գուցե դրանց որոշումները կայացնող և իրականացնողների մեծ մասի համար անհասկանալի-անիմանալի, սակայն նույնքան ծանր ու ահավոր, որքան անմեղ մանկանը տառապանքով զոհաբերության ենթարկելու դեպքում: Իսկ եթե անդրադառնանք այն ծավալներին, որ ընդգրկում է զոհաբերության այս ձևը, ապա այն առավելագույն զարհուրելի ձևն է, որով անհագ չարն անդադար խմում է անմեղ մանկանց` չարչարանքով-տառապանքով թափած արյունը: Հոգևորականը նշում է, որ եթե հնում որոշ բարբարոս ազգերի քրմուհիները գլխիվայր կախում էին նորածիններին և մարմանդ կրակով սպանելով` նրանցից հոսած յուղով օծում իրենց մարմինները, ապա հիմա առավել քան քսան շաբաթական դեռ կենդանի սաղմերը դրվում են սառցախցիկների մեջ և նրանցից «երիտասարդացնող կոսմետիկ միջոցներե են պատրաստում, որ իդեպ, բավական թանկարժեք են:
Դաժանացել-կարծրացել է մարդու սիրտը` երբեմն, նույնիսկ իմանալով, որ դա սպանություն է, գերադասում է դիմել այդ քայլին` չմտածելով այն մասին, որ արևի լույսից զրկում է իր իսկ ժառանգին, սեփական կենցաղում խնդիրներ ունենալու հոգսն առավել ծանր է թվում, քան հավերժաբար մանկասպանի դրոշմը կրելը: Վերջերս էլ հայաստանյան լրատվամիջոցները թարգմանեցին և լուսանկարներով տարածեցին տեղեկություն, թե ինչպես են ճապոնացիները «դելիկատեսե պատրաստում մարդկային սաղմերից, ինչպես են ճաշակում դրանք. ահա և քաղաքակիրթ մարդակերություն:
Մինչդեռ մեր Տեր և Փրկիչ, Կենարար ու Կենդանարար Աստված մարդկային զոհաբերություն պահանջել է միայն մեկ անգամ` Իր ընտրյալ Աբրահամի հավատարմությունը փորձելու համար. Ինքն էլ զոհաբերությունը կանխել է: Իսկ Իր և մարդու թշնամի սատանան` տարատեսակ կուռքերի և չաստվածների կերպն առած, արյուն պահանջելուց չի հագենում, արյան հորդահոս գետերը նրան չեն բավարարում: Դարեր են անցնում և փոխվում են հասարակարգերը, իսկ երկիրը դեռ երկինքն ի վեր ճչում է իր սիրասուն զավակների արյան ծանրության տակ կքած. փառասիրությամբ ծրագրված, ագահությունից սնվող պատերազմներին հաջորդել են «հանուն քաղաքակրթության ու ժողովրդավարության հաստատմանե կազմակերպվող ռմբահարումներն ու ահաբեկչությունները, ու «զարգացողե հասարակարգում անշեղորեն ավելանում են սպանություններն ու ինքնասպանությունները, տարատեսակ բռնություններն ու ցավը:
Հեռանալով Կենաց աղբյուրից` մոռանում է մարդը, որ փրկվելու, խաղաղ ու երջանիկ ապրելու համար իրենից միայն մի զոհ է պահանջվում` իր սիրտը իր կրծքում:
շարունակելի
Կարմեն ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
