Makaleler

ԳՅՈՒՂԱՊԵՏԸ

Կար, ապրում էր գյուղում` որ կարևոր չէ, մի ընչազուրկ մարդ: Նա դեռ երիտասարդ տարիքում էլ չգիտեր ինչ է աշխատանքը, պատասխանատվության զգացումը: Եվ երևի այդպես էլ չկարողանար թացը չորից առանձնացնել, բարեկեցիկ կյանքով ապրել, իրեն իշխանավոր զգալ, եթե չլիներ իր միակ որդին` Արգամը:

Արգամը ընդամենը տասը դոլար գումար ուներ ձեռքին, երբ դիմեց դեսպանատուն` արտերկիր մեկնելու խնդրանքով: Շահեց վիզան և չփոշմանեց, որ գյուղում թողել է հորը միայնակ, որի աչքի լույսը սպասելուց կարող է մարել:

Օրերն անցան, Արգամի գործերը լավացան, որոշակի կարողություն դիզեց և մի գեղեցկուհու հետ էլ ամուսնացավ: Նրա հարսնացուն իր կամքոմ համաձայնվեց ապրել Արգամի հայրական տանը և հայրենիք վերադարձան: Այստեղ էլ, քանի որ կառավարությունը ազատ թողնում էր, որոշեցին գործ դնել, իրենց դրամների կապոցների քանակն ավելացնել:

Ողջ համայքը սկսեց մատով ցույց տալ նրանց: «Աշխարհի հերն էլ անիծած» Արգամի մտածումն էր:

Հայրը սիրով ընդունեց որդու առաջարկը գյուղապետ դառնալու համար: Պարզապես վախ կար սրտում, ինքը որ ժամանակվա աշխատողն է, մի փոքրի ընտանիք չէր վստահի, ուր մնաց համայք: Ջահել տարիքում էլ նրա կինն է խորհրդատուն եղել: Եվ քանի որ, մի քանի տարի առաջ կորցրել էր կնոջը, դրա համար էլ վախն ավելի քառապատկվեց:

- Ոչինչ կսովորեմ, - մտածեց նա, -բոլորն իրենց մոր արգանդում են սովորել, փոքր գյուղ է, մարդիկ էլ ինձ ճանաչում են կհարգեն, իշխանություն ունեմ վերջապես:

Եվ աշխատեց, շատ աշխատեց: Քիթ սրբելու ժամանակ չուներ: Մերթ թղթերի մեջ էր խորասուզվում, մի տեղ խմելու ջրի հարցը կարգավորում, երկու եղբայր մեկ մետր հողի համար վիճել են` հաշտեցման կարիք կա: Խնջույքներից, թաղումներից բացակա չուներ` թամադան էր, շատերի բաժակակիցը:

Ժողովուրդն էլ հարմարվեց նրան և նա էլ ժողովրդին: Կարևորը ապտակ կուլ տվող էր և ժողովուրդն էլ ներող էր: Չէիր ասի ողջ գյուղի աչքի լույսն էր, բայց դե մինչ նոր ընտրությունները կդիմանային:

Դեռ թոռ ունենալու մասին խոսք էլ չկար, հանկարծամահ եղավ իր մինուճար որդին: Եվ հարսը մենակ մնաց: Նա ինքն էլ չէր կամենում, բայց որոշեց հարսին կնության վերցնել, որ իշխանությունը հանձնի հարսին: Բայց դա լինելու բան չէր: Որովհետև ողջ գյուղը կթքեր նրա երեսին: Աղջիկն էլ արտերկրից էր, միգուցե կուզենար հայրենիք վերադառնալ:

Գյուղապետի ամուսնության լուրն արագորեն տարածվեց գյուղում:

Գյուղապետն ընկավ մտածմունքի մեջ: Ժողովուրդն ուզեց առաջն առնել: Բայց անդրդվելի էր: Ժողով հրավիրվեց, ասեղ գցելու տեղ չկար գյուղակենտրում:

Ժողովականները ասացին, որ իրավունք չկա, մեր եկեղեցին դեմ է, մենք բոլորս դեմ ենք և վերջապես հարսդ է կամ աղջիկդ…

Գյուղապետը չկամեցավ այլևս նրանց հետ լեզու թռչել, անհրաժեշտ էր փաստաթղթերի հարցով զբաղվել, գտավ, որ դա միակ ու ճիշտ որոշումը:

Առավոտ դեռ լույսը չբացված մայրաքաղաք մեկնեց գերագույնի մոտ, իր հարցին արդարացի որոշում ստանալու համար:

Գերագույնը` ինչպես միշտ տեղում էր, ընդունեց տեղակալը:

-Աշխարհում 100 երկիր գիտեմ և նրանցից ոչ մեկի մոտ այդպես չէ, կարծում ես քեզ կարելի է, թե առաջին մեծության աստղ ես:

Գյուղապետին չգոհացրեց տեղակալի պատասխանը: Եվ ընդունված կարգի համաձայն դիմեց իր կռիշային` այսինքն հովանավորողին: Եվ դա էլ` չզարմանաք, օրենքի մարդ էր` դատավորը: Որովհետև միայն նա կարող էր օրենքները շրջանցել ի օգուտ դիմողի:

Գյուղապետն ասաց.

- Խնդրում եմ նախ չբանտարկել ինձ, թող երազանքս կիսատ չմնա` աթոռս դատարկվի, այն աշխարհում ինձ հանգիստ կզգամ, եթե իմ մահվանից հետո հարսս ա աթոռս գրավի, մի խոսքով իրենով անի, թոռս կմեծանա ու ինքն էլ իր որդուն ու ծոռին կհանձնի, կլինի երազանք իրականացած…ու կժպտամ բոլորին գոհ ու երջանիկ մահճիս միջից:

- Երևում է շատ լուրջ ես մտադրված, ճիշտ քայլ ես կատարում, իսկ ինքս ի"նչ ունեմ իմ որոշումից, որ աչքս փակեմ ու առանց տատանվելու օրենքի ուժ տամ քո խնդրանքին:

-Ինչ սիրտդ կամենա, միայն ասա, շհնորհակալ եմ, որ դուք միայն ինձ ճիշտ հասկացաք: Աթոռը քաղցր է, իշխանություն ունենալը առավել ևս, բացի դա էլ մի մտահոգվեք` ուրիշների նման ասեղ մաշկող չեմ, քչով եմ բավարարվում: Մոտակա օրերս անցեք մեզ մոտ իբր ստուգումների, պարտքիդ տակից դուրս կգամ, վաղուց է միասին մի կտոր հաց չենք կիսել, հիշում ես խաշը…

Այդ լսելով դատավորն ասաց.

-Համաձայն եմ, այս էլ ամուսնությանդ հավաստիագիրը, տալիս եմ միայն այն պատճառով, որ դու ամեն տեսակի ազգերից դուրս ես և քեզ ոչ մի իշխանություն չկա, ինչ կամենում` անում ես…

Սիրելի իմ ընթերցող իրոք նման մեկը ոտքիս տակ ընկավ մի օր…