«Կղզու թագուհին»
 Պառաված բռնակալ մորն այլևս չհնազանդվող դստեր հարաբերության այլաբանությունն է ներկայացված 18-րդ դարի 80-ականներին գրված «Կղզու թագուհին» ազատաշունչ բանաստեղծությունում: Այն ոչ միայն կոնկրետ իրադարձության՝ «Բոստոնյան թեյախմության» մասին է, այլև խորհրդանշում է Մեծ Բրիտանիայի ու նրա ամերիկյան գաղութների պատմական հարաբերությունների բնույթը: Եվ պատահական չէ, որ այս բալլադը «Հեղափոխական թեյ» է անվանվել: Բալլադի նախապատմությունը հետևյալն է. Մեծ Բրիտանիայի կառավարությունը բարձրացնում է ամերիկյան գաղութներ ներմուծվող մի շարք լայն սպառման ապրանքների (ներկեր, թուղթ, ապակի, արճիճ և թեյ) մաքսատուրքը: Դրան ի պատասխան` ամերիկյան գաղութներում անգլիական ապրանքների համատարած բոյկոտ է սկսվում: Վճռական են եղել ելույթները հատկապես Նոր Անգլիայում: 1773 թվականի դեկտեմբերին Մասսաչուսեթս գաղութի մայրաքաղաք Բոստոնում տեղի է ունենում բոստոնյան հռչակավոր «թեյախմությունը» . Հնդկացիների տարազներ հագած 100 հայրենասերները գիշերով ծովն են թափում Արևելահնդկական ընկերությանը պատկանող նավով Բոստոնի նավահանգիստ հասցված մեծ քանակության թեյը: Դրան ի պատասխան` անգլիական կառավարությունը 1774-ի գարնանը փակում է Բոստոնի նավահանգիստը, իսկ Մասսաչուսեթս գաղութին զրկում է ինքնավարությունից: Եվ շուտով սկսվում է պայքարն անկախության համար Ահա այս իրադարձությունների, մասնավորապես Մեծ Բրիտանիայի ու նրա ամերիկյան գաղութների լարված հարաբերությունների արտացոլանքն է այս այլաբանական բանաստեղծությունը, որը երգի է վերածվել:
Նրա հարազատ դուստրն ապրում էր հեռավոր երկրում: Իսկ նրանց միջև ալեկոծվող օվկիանոսն էր… Պառավ տիկնոջ գանձարանը ոսկու առատությունից պայթում էր, Բայց, ինչպես երևում է, ագահության պատճառով աստված նրա խելքն առել էր: Եվ մի օր նա բարկությամբ ձայնում է իր աղջկան. «Սրանից հետո դու հավելյալ հարկ ես վճարելու` Ոսկեշող թեյի յուրաքանչյուր ֆունտի համար` երեք պենս, Յուրաքանչյուր ֆունտի համար` հավելյալ երեք պենս»: Աղջիկը պատասխանեց. «Մայրիկ, ես պայմանագրերում հաստատակամ եմ Եվ անկարող եմ, հավատա, այդ փոփոխությանն համակերպվել, Ես պատրաստ եմ քեզ վճարել նախկին գինը, Բայց մեկ ֆունտին` հավելյալ երեք պենս` երբե'ք: Ո'չ, երեք ֆունտին` հավելյալ երեք պենս` երբե'ք»: Թագուհու աչքերում զայրույթն ու չարությունը վառվեցին, Եվ ծղրտաց պառավ տիկինը կատաղի. «Դու իմ դո՞ւստրն ես, թե դուստրս չես: Թե՞ մոռացել ես այդ մասին, պատասխանի'ր: Դու պարտավոր ես թեյի համար ինձ վճարել, Թեյի համար քո մորը վճարել»: «Հե~յ դուք, ծառանե'ր, - անմիջապես հրամայեց նա պալատականներին, - Թեյի նոր բեռով օվկիանոսն հատեք, Ինձ փո'ղ բերեք, լսո՞ւմ եք, շատ փող բերեք, Ամեն ֆունտին երեք պենս հավելավճար պահանջեք»: Ասում է նա դստերը. «Անհնազանդությունդ սանձահարիր», Եվ ավելացնում է` զայրույթից այրվելով. «Խոսքս հիշիր, - ճչում է, - թեպետև ծեր եմ, Բայց կիսամեռ էլ լինեմ, ընդդիմանալու եմ, Երեք պենսի համար, կիսամեռ էլ լինեմ, կռվելու եմ»: Արշալույսից մայրամուտ նավերը գնացին ծովով, Թեյով լի հակերը ծառաները դստեր դռան առջև դրեցին, Եվ ծովափի ողջ երկայնքով ձգվեցին անդրծովյան թեյի շարքերը: Իսկ դստեր հանդգնությունն ու համարձակությունն անսահման է, Եվ աղջիկը հակերի մեջ պարում է թեթևասահ, Եվ բուրավետ հակերը մեկը մյուսի հետևից Ոտքերի հարվածներով ուղարկվում են եռացող հորձանուտ: Հետո աղջիկն ասում է կղզու թագուհուն. «Օ~ մայր իմ, Ահա ձեր թեյը, այն արդեն եփված է, այն թունդ է, Ճիշտ ժամանակն է, որ այն խմեք: Այն ինչպես հարկն է թրմվել է: Մի՞թե այդպես չէ: Ուրեմն խմեք այն նաև իմ փոխարեն, Բայց մի սպասեք, մայրիկ, ձեր հարկերին, Ոչ միայն հավելավճարին, այլև հարկերին»: |
