Статьи

Վաղ տարիները

Շնորհք արք. Գալուստյանը ծնվել է 1913 թ. Թուրքիայի Յոզգատի շրջանի Իյտելի գյուղում (Ավազանի անունով Արշակ Գալուստյան) ։ Հայրը՝ Միհրան Գալուստյանը գյուղի ամենահարուստ ու ազդեցիկ մարդկանցից էր։ Ուներ մեկ եղբայր՝ Արմեն, և երկու քույր՝ Շնորհիկ և Անույշ։ Հայրը, եղբայրը և Անույշը տարբեր պատճառներով մահացան 1915-1923 թթ.։ 1922 թ.-ին Արշակը տեղափոխվում է նախ Նահր Իբրահիմի «Լիբանան», ապա Նազարեթի «Պաղեստին» ամերիկյան որբանոցները, ապա նաև Կեսարիայի Թալաս գյուղի Ամերիկյան քոլեջը, որը այդ տարիներին վերածվել էր որբանոցի։ Այս տարիներից սկսած Արշակը 33 տարի բաժանված է մնում իր ընտանիքից։

Երուսաղեմում ապրելու տարիները

1927 թ.-ի հուլիսի 27-ին ընդունվում է Երուսաղեմի Ժառանգավորաց վարժարան։ 1932 թ.-ին ձեռնադրվում է սարկավագ։ 1935 թ.-ին ձեռամբ Թորգոմ արք. Գուշակյանի ձեռնադրվում է աբեղա՝ ստանալով Շնորհք անունը։ 1936 թ.-ին նշանակվում է Ժառանգավորաց վարժարանի տեսուչ։1937 թ.-ին նշանակվում է Սրբոց Հակոբյանց տպարանի տեսուչ ևպատրիարքարանի «Սիոն» պաշտոնաթերթի փոխ-խմբագիր։ Զբաղվել է ուսուցչությամբ Սրբոց Թարգմանչաց վարժարանում։ Նույն թվականին ձեռամբ Թորգոմ պատրիարք Գուշակյանի ստանում է վարդապետականգավազանի մասնավոր իշխանության չորս աստիճանները։

Հովվություն

Եղել է Հայֆայի և շրջակայքի հոգևոր հովիվ։ 1941 թ.-ին ուղևորվում էԱնթիլիասի Դպրեվանք։ 1945 թ.-ին նշանակվում է Լոնդոնի հայոց հոգևոր հովիվ։ 1948 թ.-ին հրավիրվում է ԱՄՆ Նյու Ջերսի նահանգ՝ հովվելու այնտեղի երեք քաղաքները։ 1952 թ.-ին ձեռամբ Կալիֆորնիայի առաջնորդ Տիրան արք. Ներսոյանի ստանում է Ծայրագույն վարդապետի աստիճան։

Եպիսկոպոսության և պատրիարքության տարիները

1956 թ-ին ձեռամբ Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի ձեռնադրվում է եպիսկոպոս։

ԱՄՆ վերադառնալիս լինում է Կոստանդնուպոլսում ու 33 տարվա բաժանումից հետո առաջին անգամ հանդիպում մորը։ Նույն թվականին մասնակցում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսական ընտրություններին։ 1956-ին մեկնում է Երուսաղեմ, ուր մեկ տարի անց ընտրվում է Սուրբ Աթոռի Լուսարարապետ։ 1961 թ.-ին մեկնում է Կ. Պոլսի և Գարեգին պատրիարք Խաչատուրյանի խնդրանքով երկարաձգում է իր կեցաւոյթւոնը այնտեղ մինչև 1961 թ.-ը։ 1961 թ.-ի հոկտեմբերի 11-ին, Գարեգին Խաչատուրյան պատրիարքի մահվանից հետո, պոլսահայ համայնքի միահամուռ փափագով Շնորհք արք. Գալուստյանը ընտրվում է Պոլսո Հայոց 82--րդ պատրիարք։ Շնորհք Գալուստյանի պատրիարքության տարիներին սերտանում են Մայր Աթոռի և Պոլսո Հայոց պատրիարքության հարաբերությունները։1979 թ.-ին Շնորհք պատրիարքը հանդիպում է Ստամբուլ այցելած Հռոմի Հովհաննես Պողոս II պապի հետ։ Շնորհք արք. Գալուստյանը վախճանվում է 1990 թ.-ի մարտի 7-ին Մայր Աթոռ Սբ Էջմիածնում, ուր գտնվում էր երկրաշարժիաղետյալներին օգնություն, սփոփանք և մխիթարություն բաշխելու համար։ Շնորհք պատրիարքի մարմինը Կ. Պոլիս է տեղափոխվում 1990 թ.-ի մարտի 14-ին։ Վերջին օծումը կատարվում է մարտի 18-ին։ Շնորհք արք. Գալուստյանի մարմինը ամփոփված է Շիշլիի հայկական գերեզմանատանը։

     1965 թվականին, երբ ամբողջ աշխարհում ակտիվացել էր Հայ Դատի լուծման համար պայքարը ու նշվում էր Հայոց ցեղասպանության 50-ամյակը, մի ասուլիսի ժամանակ թուք լրագրողները հարցնում են Շնորհք պատրիարքին. -Արդյո՞ք եղել է ցեղասպանություն: Պատրիարքը խուսափողական պատասխան է տալիս ու ասում, որ ինքը պատմաբան չէ, ու այդ հարցին թող նրանք պատասխանեն: Սակայն թուրք լրագրողները շարունակում են պնդել հարցը ու պատրիարքը պատասխանում է. -1915-ին ես 7 տարեկան էի, մեր 70 հոգանոց գերդաստանից միայն ես ու մայրս ողջ մնացինք: Աքսորի ժամանակ մորս էլ կորցրի, քանի որ նա ստիպված ամուսնացավ մուսուլման մի թուրքի հետ: Հիմա դուք ինձ պատասխան տվեք, թե ո՞ւր են իմ ազգականները: Եթե դուք գտնեք այս հարցի պատասխանը, դրանով նաև պատասխանած կլինեք «ցեղասպանությունը եղե՞լ է, թե՞ ոչ» հարցին:

Երկերը

• Քննական մոտեցում Երուսաղեմի Պատրիարքական Աթոռի Տագնապին. Տերտերյանի Անօրենությունները (Փարիզ, 1961) ։
• Ավետարան Ըստ Մատթեոսի «վերածում» - (Ստամբուլ, 1966)
• Ավետարան Ըստ Մարկոսի «վերածում» - (Ստամբուլ, 1966)
• Ավետարան Ըստ Ղուկասի «վերածում» - (Ստամբուլ, 1966)
• Ավետարան Ըստ Հովհաննեսի «վերածում» - (Ստամբուլ, 1966)
• Ձեռագրերի Գողության Գայթակղությունը- (Ստամբուլ, 1969)
• Նկատողություններ Երուսաղեմի Հանձնաժողովի Տեղեկագրի Մասին- (Ստամբուլ, 1967)
• Մեծ Պահքի Կիրակիների Ոսկի Շղթան- (Ստամբուլ, 1971)
• Գունագեղ Կիրակիներ և Հոգեգալուստ- (Ստամբուլ, 1972)
• Միությունը և Միասնությունը Կը կազմեն Եկեղեցիի Էութիւնը- (Ստամբուլ, 1973)
• Ներսես Շնորհալիու Ընդհանրական Թուղթ «վերածում» - (1973)
• Ներսես Շնորհալիու Գիրք Որ Կը Կոչուի Յիսուս Որդի «վերածում» - (Ստամբուլ, 1974)
• Ավագ Շաբաթ – (Բեյրութ, 1974)
• Տաղավար Տոներ – (Երուսաղեմ, 1976)
• Յոթը Պատգամներ՝ Յոթը Եկեղեցիների – (Ստամբուլ, 1977)
• Աստվածաշնչական Սուրբեր – (1977)
• Համաքրիստոնեական Սուրբեր – (1978)
• Հայազգի Սուրբեր – (Ստամբուլ, 1982), (Բ. Տպ. Երևան 1997, Գ, Տպ. Ստամբուլ 1998)
• Ավետարան Հիսուսի Քրիստոսի «վերածում» - (Անթիլիաս, 1979)
• Ա. Ճ. Ռասըլի «խմբ.» Աստուծո Կանչը «Թարգմանություն» (Ստամբուլ, 1980)
• Սաղիմական Ձեռագրերի Գողության Հարցը Նոր Տվյալների Լոյսի Ներքո- (Ստամբուլ, 1985)
• Ուխտագնացություն և Հովվպետական Այցելություն Գավառի Մեր Եկեղեցիներ և Համայնքներ- (Ստամբուլ, 1989)