«Մասնագետները հաշվի են առնում էջի գույնը, տառատեսակը և դիրքը ՝ ավելի շատ ընթերցողներ գրավելու համար․դա առանձին գիտություն է» հոգեբան
16:55, Tuesday, 04 May, 2021
Ադրբեջանական քարոզչությունն ուղղված է հասարակությանը կոտրելու, հուսալքելու, ինչպես նաև պառակտելու նպատակին։Ռազմական գործողությունների ընթացքում հատկապես կրկնապատկվում է քարոզչամեքենաների գործառույթների շրջանակը։Զարգացում է գնում միանգամից մի քանի թեզերի ուղությամբ՝ ընդգրկելու ավելի մեծ ծավալով թիրախային զանգվածներ։ Հոգեբան Անուշ Կարապետյանի հետ զրույցում փորձել ենք պարզել հակահայկական քարոզչության ընկալումների մեթոդաբանությունն ու հասարակության վրա դրանց թողած ազդեցությունները։ -Ռազմական գործողությունների ժամանակ ին՞չն է նախևառաջ ստիպում հուսալքվել հասարակությանը։ -Հասարակությանը նախևառաջ ստիպում են հուսալքվել վատ լուրերը, քանի որ հասարակության մոտ պատերազմի պատկերը ձեռք է բերում այս կամ այն հուզական երանգավորումը ՝ կախված նրանից, թե որքանով է հաջող, ում տարածքում են անցկացվում ռազմական գործողությունները, և իրենց երկրի բնակչության, որ մասն է մասնակցում ֆիզիկապես և հոգեբանորեն: Պատերազմների փորձը համոզիչ կերպով ցույց է տալիս, որ այն զինված ուժերը, որոնց զինվորները թշնամուն տեսնում են որպես կատաղի և ատելի թշնամի, ավելի հաճախ են հաղթում: Ռազմական դրության ընթացքում գերագույն տերության, ռազմական անձնավորության մարդկանց, ինչպես նաև ազդեցիկ մարդկանց հայտարարությունները, որոնք մեծապես ազդում են հասարակության տրամադրության վրա: Եվ, իհարկե, նման լուրերը ՝ զոհերի կամ հողերի կորուստների մասին, չեն կարող չհիասթափեցնել հասարակությանը: Այդ պատճառով պետք է տեղեկատվական ոլորտը խիստ հսկողության տակ լինի, թշնամու կողմից տարածվող տեսանյութներն էլ կայծակնային արագությամբ մեզ մոտ չտարածվեն։ -Երբ ռազմական գործողությունների ժամանակ բացում ենք որևէ հայկական լրատվական ին՞չն է սկզբնապես ընկալում մարդը՝լուսանկարնե՞րը, վերնագրե՞րը։ -Միջավայրից ստացվող տեղեկատվության մեծ մասը 70−90%) մարդը ստանումէ տեսողության միջոցով: Տեսողական զգայարանի և ուղեղի կողմից ավելի հեշտ և արագ է մեծ պատկեր որսալ, վերնագիրը նախ ընթերցվում է, հետո վերծանվում և այլն, իհարկե դա վայրկյանների տարբերությամբ է լինում: Դա է պատճառը, որ գովազդներում էլ մեծմասամբ շեշտը դնում են պատկերների, այնուհետև նոր տեքստերի վրա ։ Հասարակության համար նորություններ կազմելիս, իհարկե, մասնագետները հաշվի են առնում էջի գույնը, տառատեսակը և դիրքը ՝ ավելի շատ ընթերցողներ գրավելու համար, այս մասին նաև գիտություն կա: Թեպետ առաջինը մարդն ընկալում է պատկերը, քանի որ դա հեշտ է և ակնթարթային, պետք է նաև փաստել, որ որքան մարդ մտավոր զարգացած է, այնքան նրան ավելի շատ գրավում է տեղի ունեցող լուրերի մասին նյութը, քան պատկերները։ -Արդյո՞ք լրատվական նյութերում կարևոր են և պետք է մտածված լինեն անգամ լուսանկարների օգտագործումը։ -Անշուշտ, պետք է նախապես մտածել ամեն հնարավոր խնդրից խուսափելու մասին` սկսած անձի մասին տեղեկատվություն հաղորդելուց, մինչև հարազատի հույզերի չարաշահումը: Իհարկե կարևոր է նաև պատերազմում շարունակվող գործողությունների մասին լուրերի փոխանցումը: Հեռարձակվող նորությունները պետք է նախապես մշակվեն հենց լրատվամիջոցների աշխատողների` սոցիոլոգների, հոգեբանների կողմից` հաշվի առնելովհասարակության վիճակը: Քանի որ հասարակությունը չի կարող չտեղեկանալ առանց պաշտոնական լուրերի: -Ի՞նչ կարող է առաջացնել մարդկանց ներաշխարհում նմանօրինակ ուսանկարների չարաշահումը։ -Թշնամու առաջնորդի մեծ ու պայծառ լուսանկարների չարաշահումը, իհարկե, մեծացնում է ագրեսիան, չարությունը, հայրենասիրությունը, պատերազմին մասնակցելու խանդավառության ակտիվությունը: Առաջացնում է հուսալքություն, ընկճվածություն, կարող է թևաթափ անել, հարազատին խորը ցավ պատճառել և այլն: -Ըստ Ձեզ ադրբեջանական հակահայկական քարոզչությունը ինչի՞ն է ուղղված հատկապես։ -Հակահայկական քարոզչությունը կարծում եմ ուղղված է հատկապես մեր կամքի ուժը կոտրելուն, ինչպես նաև ներքին մասնատման, երկիրը ներսից թուլացնելուն։Նրանք փորձում են սեփական երկրի ներսում բնակչության մոտ ձևավորել օտարության, դժգոհության պատկերներ։Ադրբեջանական քարոզչությունը հանգեցնում է նրան, որ կրկին շրջանառվում է հայ ժողովրդի ցեղասպանության, ինչպես նաև Հայաստանի վերահսկողության տակ գտնվող հողերին տիրելու մասին թեմատիկան։ -Հասարակական ո՞ր խավերն են առավել հաճախ հայտնվում ադրբեջանական քարոզչության թիրախում։ -Կարծում եմ, ամենից առավել ադրբեջանական քարոզչության թիրախակետում հայտնվում է հենց ժողովուրդը: Նմանատիպ խորամասշտաբ հարցերում ընտրվում է ինչու հենց ժողովուրդը, քանի որ նրա միջոցով կարելի է շատ բաներ փոխել` հեռացնել առաջնորդի, նորին նշանակել, կարգեր փոխել և այլն: Ժողովրդին կարծեցյալ շահավետություն խոստանալով կարելի է ստանալ նրա աջակցությունը ուղիղ և անուղակի ձևով: Պաշտոնյային ավելի բարդ է մանիպուլացնել, քանի որ նա ամեն բան ավելի լավ գիտի բուն աղբյուրներից, իսկ եթե սեփական շահն է հետապնդում, առավել անիմաստ է դառնում, այդ դեպքում ավելի արդյունավետ կլինի «գնել» նրան: -Լրատվական նյութերն ընթերցելիս ի՞նչն է հատկապես թողնում իր ազդեցությունը։ -Այն ամենն ինչը բուռն բացասական հուզականություն է առաջացնում` մարդկային, տարածքային կորուստների մասին լուրերը, հուշակոթողների ոչնչացման մասին, առանձնակի դաժանության ցուցաբերման և այլն: Եթե մենք ընթերցում ենք, որ մեր մեր զինվորներին կամ գերիներին տանջել կամ սպանել են առանձնակի դաժանությամբ, դա միանգամից թողնում է հստակ իր ազդեցությունը․մեկ այլ է երբ ընթերցում ենք, որ հայկական կողմ ունի այսքան զոհ, մեկ այլ բան է երբ մենք ընթերցում ենք թե ինչպես կամ ինչ պայմաններում են սպանվել նրանցից յուրաքանչյուրը։ -Հոգեբանական տեսանկյունից տեղի՞ն է պատերազմական իրավիճակում հառակորդ երկրի ղեկավարի խոսքի մեջբերումը։ -Լրագրողական նյութերում հակառակորդ երկրի որևէ ներկայացուցչի հայտարարությունները, քաղաքական որոշիչ կարևոր հանդիպումները, իրենց մեջ ներառում են ուժի և, ուժի ցուցադրումները այն երկրի նկատմամբ, որի հետ ռազմական իրադարձություններ են անցկացվում: Նման ցուցադրական հոդվածների հայտարարությունները ջնջում են Ադրբեջանի իշխանությունների քաղաքական անգրագիտությունը, որոնք նման են փոքր խոսակցությունների։Իհարկե այդ հայտարարությունների դրդապատճառն է ՝ ստիպել թշնամու իշխանություններին բանակցել հուզական տեսանկյունից: Նման հոդվածները այլ կերպ են ազդում պատերազմական կողմերիքաղաքացիների վրա, մի կողմից ՝ հուզական ագրեսիան, մյուս կողմից ՝ ներշնչում։ -Լուսանկարներ, վերնագիր և բովանդակություն. Ինչպե՞ս կդասակարգեք վերընշվածները ըստ իրենց ներազդման գործառույթի։ -Հիմնականում առաջինը աչքի է հառնում լուսանկարը, այն որևէ ուշադրության կենտրոնացում չի պահանջում։Մարդն ինքն էլ չի հասցնում ազդանշան ուղարկել գլխուղեղին պատկերներն ընկալելու համար, դրանք շատ արագ գտնում են իրենց ընկալումը և ներազդում են։Հատկապես պատերազմական վիճակներում լրահոսը հայկական լրատվադաշտի ողողված է Ադրբեջանի նախագահի լուսանկարները։Դրանք հիմնականում արտահայտում են խիստ կեղվածք, բավականին կոկիկ և պատշաճ հագուկապ և առանց բացառության գերակշռող ադրբեջանական դրոշի պատկերում։Դա ստեղծում է զգոնության, ինչպես նաև զգուշավորության անհրաժեշտություն։Ներազդման գործառույթով պայմանավորված դասակարգման առաջին տեղում լուսանկարներն են։Երկրորդ տեղում ես կառանձնացնեմ վերնագրի գործածությունը, քանի որ դրանք հիմնականում գրված են լինում մեծ տառատեսակներով և ավելի մգեցված ՝ ուշադրություն գրավելու համար։ Իհարկե այստեղ պետք է նշեմ, որ եթե լուսանկարները չեն պահանջում որոշակի ընկալում, վերնագրի դեպքում այլ է։Ընթերցելու և դրա իմաստն ընկալելու համար վերնագրերը պահանջում են ուշադրության կենտրոնացում։Թե որքան արդիական և տեղին է նյութը պարզ է դառնում վերնագրից և եթե այն մեզ համար պարզ է, մտնում է մեր հետաքրքրության շրջանակներում մենք սկսենք ծանոթանալ բովանդակությանը, որը մեզ մոտ արդեն երրորդ տեղում է;Այն արդեն պահանջում է խորացված ուշադրություն և մանրակրկիտ ընկալում։Եթե նյութը ծավալուն է կամ շարադասված է բարդ բառերով, երկար նախադասություններով մենք կարող է չցանկանանք ընթերցել կամ ընթերցենք մի քանի անգամ դա ընկալելու համար։ Եթե օրինակ թեման պատերազմական տարածքների գրավման մասին և ներկայացվում է քարտեզներ կամ տեղանուններ, նմանօրինակ նյութը ներազդման տեսանկյունից կարող է ունենալ մասնակի ներազդում կամ ընկալում, եթե ես երբեք չեմ եղել այդ տարածաշրջանում և չեմ կարողանում պատկերացում կազմել տարածքների վերաբերյալ, այդ նյութը ինձ համար կլնի դյուրըմբռնելի։
|
Source: mamul.am
Like
0
Dislike
0
1426 | 0 | 0 | 0