Articles

Երգիչ, երգահան Վահան Արծրունուն մտահոգում են մեր այսօրվա, թե’ քաղաքական, և թե’ մշակութային խնդիրները: «Մենք դատապարտված ենք փոփոխությունների», - ասում է Վահան Արծրունին:

-Մենք մեր արվեստագետից ակընկալում ենք նախ և առաջ քաղաքացի լինել, և իր քաղաքացիական դիրքորոշումն ունենալ քաղաքական հարցերում: Ճի՞շտ է արվեստագետին նման պահանջ ներկայացնելը:

-Արվեստագետը նույնպես երկրի քաղաքացի է, և ինչպես կարող է իր ֆունկցիան երկրի ներսում չկատարել, մանավանդ, որ արվեստագետը այն առավելությունը ունի ի տարբերություն մնացած մասնագիտությունների` առնչվելու մեծ քանակի զանգվածի հետ: Շփման տիրույթը շատ ավելի լայն է, մեծ է նաև պատասխանատվությունը: Արվեստագետը չի կարող «արտոնյալ» լինել և որևէ քաղաքացիական դիրքորոշում չունենալ այն պատճառով, որ ինքը արվեստագետ է: Իսկ այն, որ արվեստագետից պահանջեն բարձրաձայնի իր կարծիքը, դա կարծում եմ արդեն անձնական պատասխանատվության տիրույթ է, որովհետև կան մարդիկ, որոնք հրապարակավ ի ցույց են հանում իրենց դիրքորոշումը և կան մարդիկ, ովքեր նախընտրում են այդ մասին չխոսել: Այստեղ արդեն անհատի ազատության ոլորտն է, որտեղ որևէ մեկը` ոչ ես, ոչ դուք կամ մեկ ուրիշը չի կարող որևէ մեկին պարտադրել:

-Ազգային ժողովում քնարկվում է «այլընտրանքային ծառայության» մասին օրենք. բացի կրոնական դավանանքից, նաև իր համոզմունքից ելնելով, մարդը կարող է այլընտրանքային ծառայություն ընտրել: Ի՞նչ եք մտածում այդ մասին:

-Դա նորմալ է, յուրաքանչյուր քաղաքակիրթ երկրում այդ այլընտրանքը կա. այստեղ բախվում են երկու հիմնային իրավունքները կամ պարտականությունները: Պետության պարտականությունը մարդու ազատության օրենքի և դրսևորումների նկատմամբ, և քաղաքացու պարտավորությունները պետության նկատմամբ` իր պարտքը կատարելու: Այն մտայնությունը և մտավախությունը, որ ստեղծված է բանակի շուրջ հենց այնպես չի ստեղծված: Բանակում իսկապես կան խնդիրներ, ինչու՞ չեն ուզում ծառայեն, որովհետև այնտեղ կան և՛ ներքին, և՛ արտաքին վտանգներ: Որպես բանակում ծառայած մարդ շատ լավ գիտեմ այդ վտանգների մասին: Ես գիտեմ, նաև կան ծնողներ, որոնք իրենց երեխաներին այնպես են դաստիարակում, որ նա պետք է ծառայի բանակում…բայց պիտի ծառայի հայրենիքին, այլ ոչ թե ինչ որ մեկի քմհաճույքին կամ պարտադրված լինի հանցավոր հարաբերությունների մեջ մտնել: Կամ իշխանությունների ներքին քաղաքացիական ստատուսը պաշտպանելու, արդեն որ երրորդ անգամ է, որ տեսնում ենք բանակը հայտնվում է քաղաքի փողոցներում: Բանակը օգտագործվում է ներքին խնդիրները լուծելու համար: Օրինակ Միացյալ նահանգների օրենսգրքում ամրագրված է, որ կառավարությունը իրավունք չունի բանակը օգտագործել սեփական ժողովրդի դեմ, և բոլոր քաղաքակիրթ երկրներում էլ դա ամրագրված է: Այսօր, յուրաքանչյուր ծնող առաջին հերթին չի ուզում, որ իր երեխան բանակում առ ու ծախի առարկա դառնա: Սրանից դրդված մարդիկ փորձում են այլ կերպ դրսևորվել:

-Խնդիրը շատ ավելի խո՞րն է:

-Գիտեք, այս խնդրին մի լուծում կա` պրոֆեսիոնալ բանակ, որտեղ, որ այդ ներքին խնդիրների հավանականությունը հասցրած կլինեն նվազագույնի:

-Եվրախորհրդի պարտադիր պայմաններից մեկն էլ այն է, որ ընդունվի այլընտրանքային ծառայության մասին օրենքը: Այսինքն բանակից խուսափողների թիվը գնալով մեծանում է, մեզ նման փոքր պետության համար դա աղետալի՞ չէ:

-Մեր պետության համար աղետալին բանակում` կաշառակերությունն է ու հանցագործությունը, այլ ոչ թե այն, որ կա մի զանգված, որը չի ուզում ծառայել բանակում: Այդ զանգվածին հանրությունը չպետք է կորցնի, չի ուզում ծառայել թող գնա սանիտար աշխատի հիվանդանոցում, և ի վերջո նման շատ աշխատանքներ կան: Հո ամբողջ ազգը չծառայելու համար աղանդավոր չի դառնա…

-Այսօր աղանդավորական շարժումները մեծ թափով են ընթանում Հայաստանում. ի՞նչ եք կարծում հայ Առաքելական եկեղեցին ի՞նչ պետք է անի:

-Մեր եկեղեցին պետք է վերադառնա վարդապետական տեսակին, այսինքն կենդանի քարոզ և կենդանի շփում իր սեփական ժողովրդի հետ, որը իր հիմնական ֆունկցիան է եղել մեր ամբողջ պատմության ընթացքում: Մեր ազգը և մեր եկեղեցին իր ինքնությունը պահել ու պաշտպանել է միայն նրա շնորհիվ, որ եկեղեցիական մոդելը` վարդապետական է եղել: Ապրելով տվյալ վայրում դու գիտեիր ով է քո հովիվը, և նա էլ գիտեր իր հոտի յուրաքանչյուրին իր ընտանիքով, նիստ ու կացով, սոցիալական վիճակով և այլն…Հոգևորականը իր էությամբ բաղկացուցիչ մասն էր սոցիալական կյանքի, եթե Առաքելական եկեղեցին հոգևորականի այդ դերը վերականգնի, մենք առիթ չենք ունենա խոսելու աղանդավորական շարժումների և մնացած այլ բաների մասին: Սրա պատմական փորձը կա և տեսակները կան, պարզապես պետք է վերադառնալ այդ համակարգին` եկեղեցի- հանրություն հարթության մեջ: Սովետական շրջանը ամեն ինչ արեց եկեղեցուն դուրս մղելու մարդու կյանքից, հիմա մենք այդ պտուղներն ենք քաղում: Բայց ես կարծում եմ, որ առողջ և բնական, պատմականորեն դարերի միջով անցած ռեֆլեքսները եկեղեցու ներսում ճիշտ հունի մեջ կմտնեն:

-Այս պահի Հայաստանի ու հայի, և ընդհանրապես երկրի քաղաքական, տնտեսական, մշակութային վիճակը ինչպե՞ս կբնորոշեք:

-Մի քիչ շատ է հիշեցնում սովետի վերջին տարիների լճացած վիճակը. նույն դեմքերի տեղափոխությունը ոլորտից- ոլորտ, սոցիալական անկում և բովանդակության բացակայում մթնոլորտում… Եվ հսկայական շղթա` անարդարությունների և անօրինությունների:

Մենք դատապարտված ենք փոփոխությունների, դատապարտված ենք որակական նոր պատկերացումների մակարդակի դուրս գալու: Բոլորս էլ քաջ գիտակցում ենք, որ կյանքի որակը պիտի փոխվի:

-Կարելի՞ է ասել, որ մեր երկրում ծնունդ է առնում քաղաքացիական հասարակություն:

-Իհարկե, դրա ծիլերը կան, եթե մենք վերցնենք բնապահպանների դրսևորումները, նրանք, որոշակի արդյունքների հասան: Այդ զանգվածը կա, և դա իրապես գործող տարր է մեր իրականության մեջ: Յուրաքանչյուր ազգի պարագայում սովորաբար խորը և հիմնային խնդիրները լուծվում են այն ժամանակ, երբ ժողովրդի ինքնագիտակցումը այնպիսին է, որ այլևս չի ուզում հին որակի մեջ տեսնել իրեն: Ակտիվիստների կամ մտավորականների փոքր զանգվածը ի զորու չէ այդ փոփոխությունները իրականացնել, մանավանդ այն պարագայում, երբ իշխանությունների ձեռքին բոլոր լծակներն են յուրաքանչյուր նման ցանկությունները կասեցնելու համար:

-Իսկ քաղաքացիական այլընտրանքային կառավարության ձևավորմամբ որևէ փոփոխություն ակնկալո՞ւմ եք:

-Ոչ, չեմ ակնկալում: