Կունենա՞նք արդյոք այն օրհներգը, որը մերը կլինի
Կունենա ՞նք արդյոք այն օրհներգը, որը մերը կլինի
հիմն - օրհներգ օրհներգ - օրհներգություն օրհներգություն - սաղմոս, շարական, օրհնություն, աղոթերգ… Մեր լրատվամիջոցներում բազմաթիվ անդրադարձներ են արվում նոր օրհներգ ունենալու հարցին: Առաջարկվում է որպես երաժշություն վերցնել Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետից առանձնացված և մշակված այն հատվածը, որը երկար տարիներ ծառայել է որպես Խորհրդային Հայաստանի օրհներգի երաժշտություն: Դանիել Երաժիշտի և Ալեն Սիմոնյանի հավաստմամբ Մաեստրոն երաժշտությանը շարականին բնորոշ կառուցվածք է հաղորդել: Ալեն Սիմոնյանի նախաձեռնությամբ հայտարարված է այս երաժշտությանը համապատասխան լավագույն բանաստեղծության համար մրցույթ, որի վերջնաժամկետը ապրիլի 30-ն է: Հետաքրքիրն այն է, որ մրցույթում տեքստին անդրադառնում են հպանցիկ, նույնիսկ այնպիսի պահանջ չկա դրված, որ տեքստը պետք է ունենա շարականի ոչ միայն կառուցվածք, այլ նաև բովանդակություն: Չնայած եթե էքսկուրս կատարենք, Սարմենի բանաստեղծությունից սկսած մինչև օրս մեր օրհներգը ո՛չ շարականի կառուցվածք է ունեցել, ո՛չ էլ բովանդակություն, էլ ուր մնաց մոտեցներ Աստծո հետ խոսելու գաղափարին, չնայած Նարեկացի ենք ունեցել ու նրա մաքրագործման զրույցը: Եթե այսօր մենք աշխարհին ուզում ենք ներկայանալ որպես հոգևոր ազգ, ապա պետք է ձգտենք նույնպիսի դիմագիծ ունենալ, իսկ դա ենթադրում է ունենալ նաև ոչ պակաս կարևորություն ունեցող հոգևոր խոսք: Հիմնը օրհներգ է, օրհներգություն /акафист/: Այն արտաբերվում է ոտնկայս /ի նշան Աստծո նկատմամբ հարգանքի/, որովհետև սրտից եկող խոսքն է ուղղված բարձր ոլորտներ և ապահովում է մարդու, ժողովրդի հետադարձ կապը Աստծո հետ: ՈՒղիղ կապը՝ Աստված – մարդ, գոյություն ունի անկախ մեր գիտակցումից: Այն գործում է վերին նախախնամությամբ, կարգավորվում համատիեզերական, համամարդկային օրենքներով: Դրանով է պայմանավորված, որ երբեմն անկանխատեսելի պատերազմներ և հաղթանակներ են լինում: Օրինակ, ֆաշիստական Գերմանիան ավելի լավ զինված էր, նախահարձակ, քանի որ մտածում էր իր ուժի գերակայության մասին, բայց միևնույնն է, պարտվեց, քանի որ ի վեջո մարդկանց սրտում ապրող սերն է, համամարդկային բարոյականությունն է հաղթանակում: Ասել է, թե չարը որքան էլ նախահարձակ է, կանգ է առնում, պարտվում է հայրենասիրական էներգիաների առաջ, այն էներգիաների, որ հայրենիքի սիրով լցված մարդիկ, համախմբվելով, միացնելով իրենց գերմարդկային, աստվածային դրսևորման որակները, տանում են վերջնական հաղթանակ: Եթե դա տեղի չի ունենում /այն բացառիկ դեպքերում, երբ չարը ժամանակի այդ հատվածում հաղթանակ է տանում/ ապա, հավանաբար, պատճառն այն է, որ մարդկային այդ ընդհանրությունը չի կարողանում կամ չի հասցնում միավորվելուց հետո ապահովել իր հետադարձ /մարդ – Աստված/ կապը Աստծո, աստվածայինի հետ: Այդ ժամանակ մարդը զարմացած հետադարձ հայացք է գցում իր քայլերի վրա: Գուցե հասցնում է զղջալ, որ տարիներ շարունակ չի հոգացել Աստծո հետ իր փոխադարձ կապը ապահովելու համար բավարար չափով ջանք գործադրել, բայց ուշ է լինում: Խոսքն այն մասին է, որ այդ որակները ամենաբարձրն են և պետք է ամենօրյա իրենց գոյությունը ապահովող փաստագրումն ունենան: Հայրենիքի ուժն ու զորությունն ապահովող այս որակներն ամենաշատը ժողովրդի մեջ են պարփակված: Այդ է պատճառը, որ առանց ժողովրդի հաղթանակ չի լինում, և քաղաքակիրթ իշխանություններն էլ հասկանում են, որ ժողովրդին են ծառայում: Այսպես ծնվում է օրհնված երկիրը: Ժողովրդի մեջ ասվում է. «Աստծո օրհնանքն իջավ մարդկանց վրա»: ԵՎ սա ամենևին էլ սոսկ կրոնի մասին խոսակցություն չէ, այն ավելի կենսունակ և վեհափառ արմատներ ունի, այն օգնում է սերը վեր դասել շահախնդրությունից, նախանձից, ատելությունից, այն ապահովում է հանրության խաղաղ, հավաքական գոյը (соборность): Ուստի կարելի է ասել, որ ներդաշնակ և սիրող հասարակություն ունենալու համար չի կարելի աչքաթող անել Աստծո հետ մեր ներքին հետադարձ կապը ապահովելու ջանքերը: Ես նորից կրոնի մասին չեմ խոսում: Այլ մատնանշում եմ զարգացած և խաղաղ կյանքով ապրող այն երկրների փաստացի կենսակերպը, որոնք չեն խուսափում իրենց օրհներգի մեջ, որպես բարձրագույն արժեք խոսել Աստծո ներկայության մասին: Որպես օրինակ մեջ եմ բերում Շվեյցարիայի հիմնից երկու քառատող, այն գրվել է 1841թ.-ին, սակայն պաշտոնական կարգավիճակը ստացել է 1981թ.-ին, մի քանի ժողովրդական քվեարկություններից և ռեֆերենդումներից հետո.
молитесь, свободные швейцарцы, молитесь! Ваша благочестивая душа предвидит Бога в нашем Отечестве, Господа Бога в нашем Отечестве. ………………………………............. Грозной ночью, в страхе доверимся же Ему, как дети! Да, Тому, Кто предвидит благочестивую душу, Богу в нашем Отечестве, Господу Богу в нашем Отечестве!
Ինչու՞ մրցույթ չենք հայտարարում այս խոսքերին երաժշտություն գտնելու համար: Կասկած իսկ չունեմ, որ Արամ Խաչատրյանի ձայնադարանում հեշտությամբ կգտնվի այդպիսի երաժշտություն, ինչու՞ չենք հավատում, որ մեր երաժիշտները կգրեն: Ինչու՞ ենք փորձում նորից ոգեկոչել դեռ չմոռացված խորհրդային հիմնը: Արամ Խաչատրյանի հսկայական երաժշտական գործունեության այս մի հատվածը իր սեփական պատմությունն է ձեռք բերել, տարիներ շարունակ օգտագործվելով «անմահ Լենինին» ու նրա գործը գովերգելու համար: Որպեսզի մեր ընդունած օրհներգը ժամանակի մեջ հարատև լինի, փոփոխելու հարց չառաջանա, պետք է ժամանակի պես կառուցված խոսք լինի, սրտից բխած խոսք լինի, բերի մեր պատմության ընթացքը, ուղղված լինի ապագային, լուսավոր ապագայի տեսլապատկերը ունենա: Իսկ ինչ վերաբերում է օրհներգի համար բառերի փնտրտուքին, կարծում եմ հարցը բարդանում է մեկ պատճառով. մենք արդեն ունենք օրհներգին վայել, ազգի ոգին անկոտրում պահող ու բարձրացնող բառեր/ Հ. Թումանյանի «Հայրենիքիս հետ» բ-նը/: Պատկերացնում եք, 1915 թ.-ին հոգու ի՜նչ թռիչք էր ապրել Թումանյանը, որ կարողացավ այդպիսի լավատեսություն հասցնել մեր ժողովրդին 100 տարի առաջ, այսօր ևս: Եվ եթե հրաժարվենք այն տեսնել և ընդունել, կնմանվենք մի մարդու, ով փայտե սանդուղքով ուզում է վեր բարձրանալ, բայց սանդուղքի մեկ աստիճանը հանել, մի կողմ է դրել ու հաջորդին ոտքը չի հասնում: Այսինքն, եթե մենք ունենք այնպիսի բանաստեղծություն, որը հարյուր տոկոսով բռնում է քննությունը, և հրաժարվում ենք տեսնել նրա իրական տեղն ու դերը, այդ տեղում մեկ այլ ստեղծագործություն դնելը անհնարին է դառնում, «չի բավարարում» հասարակության պահանջներին: Սա շատ նորմալ, բնական երևույթ է և զարմանալի չէ, որ անբավ ենք մնում մեր ընդունած օրհներգից: Համո Սահյանն ասում էր. «Թումանյանը վերստեղծեց ազգի պատմությունը, որը և մարդկության պատմությունն է: Եղածը հայտնաբերեց: Նա այն մեծերից է, որ կարող է գոյատևել նաև ուրիշ լեզվում: Հայը դեռևս Թումանյանին չի ճանաչում: Այդ նա կարող էր վերևից Արևի պես նայել: Թումանյանն անսխալական է: Ավելի մեծ հայ դիվանագետ ինձ հայտնի չէ»: Այսպիսով. 1. օրհներգը ապահովում է ժողովրդի հետադարձ կապը Աստծո հետ, պետք է բարձրացնի ազգային ոգին, նպաստի խաղաղությանը, 2. ժամանակի մեջ պետք է հարատև լինի, որպես հոգուց եկած խոսք, բերի պատմության ընթացքը, ունենա լուսավոր ապագայի տեսլապատկերը, 3. պիտի ծառայի ժողովրդին, դրվի հանրային քննարկումների, պետք է լինեն հիմնավորված տարբերակներ, որոշումը պետք է կայացվի հանրաքվեով, 4. ներկա պահն այնպիսին է /անշահախնդիր օրինակների անհրաժեշտություն/, որ ցանկալի է խոսքը և երաժշտությունը նվիրատվություն լինեն հայրենիքին, տնտեսված գումարը ուղղորդելով մշակութային արժեքների պահպանմանը: 29.04.2019թ. |