Հոդվածներ

ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ֆրիկի կենսագրությունը անհայտ է: Կյանքի տարիները (XIII — սկիզբ XIV դարեր) սահմանվում է այն բանաստեղծություններով, որոնց տարեթիվը հայտնի է՝ XIII դարի վերջը:

Ենթադրում են, որ Ֆրիկը նրա կեղծանունն է:

Հայտնի են միայն հոր և հորեղբոր անունները՝ Թագվոշ և Դոդոնա։ Ֆրիկի քերթվածքներում եղած որոշ անուղղակի տվյալներից ենթադրվում է, որ ծնվել է մոնղոլների Հայաստան կատարած արշավանքների սկզբներում։ Հավանաբար գերի է ընկել մոնղոլների ձեռքը, ապա փրկագնով ազատվել։ Եղել է հարուստ, սակայն հետագայում մասասչիներից (մոնղոլերեն՝ բանակին հանդերձանք, ձի, զենք մատակարարողներ) մեկի ընկերակիցը դառնալով՝ սնանկացել է, ընկել ծանր պարտքերի տակ։ Դրա համար էլ նրանից խլել էին իր ընտանիքը։ Ծերության հասակում թշվառ ու մենակ է եղել։ Ցանկացել է վանք մտնել, վանական դառնալ սակայն պարզ չէ արդյոք նա արել է այդ քայլը։
    
    

ԲԱՆ Ի ՖՐԻԿ ԳՐՔՈՅՆ

(հատված)

Աստուած արդար և յիրաւի,
     Եւ ողորմած յամենայնի.
     Հանդէս ունիմ բան մի վիճի,
     Թէ դու լսես քո ծառայի:
    
     Այս է զարմանք հիանալի,
     Որ կու լինի վերայ երկրի.
     Եւ հիացումն ազգի ազգի,
     զՈր տեսանեմք ի յաշխարհի:
    
     Գէմ մէկ Ադամ էր ի դրախտին,
     Եւ մէկն Եւայ իւր նմանին.
     Եւ մէկ բարբառ համազգային,
     Մինչև կերեալ պտղոյ ծառին:
    
     Արդ այս բանս է հիանալի,
     Եւ առաւել զարմանալի.
     Թէ մէկ Ադամ և յԵւայէ
     Ո՞րքան ազգեր ծնան յերկրի:
    
     ՈՒրիշ լեզու ամէն մէկի,
     Որ մէկ մէկի ո'չ հաւանի.
     Որ մէկն է Հայ, մէկ Վրացի,
     Մէկն է Տաճիկ, մէկն Ասորի:
    
     Մէկն է ճհուտ Եբրայեցի,
     Եւ մին Արաբ, Հագարացի,
     Մէկն է Ալան Արևորդի,
     Մինն է Թովիչ և Ափխազի:
    
     Մէկն է Քուրդ Քանանացի,
     Մինն է Թաթար Թորգոմացի,
     Մինն է Մուղալ Խըթայեցի,
     Մինն Ջաղաթայ Սըմըրղընդի:
    
     Մինն Ֆռանգ Լատինացի,
     Մէկն է Վենէտ և Ջենեցի.
     Մէկն Հոռովմ Յունացի,
     Եւ միւսն ՈՒռուզ և Հոնացի:
    
     Մինն Դաղմատ Սպանիացի
     Ծնունդ սըրբոյ աւազանի.
     Հաւատացեալ Հայր և յՈրդի,
     ՈՒ երկրպագու Քո սուրբ Խաչին:
    
     Եւ դաւանօղ սրբոյ Կուսին,
     Մարիամու Աստուածածնին,
     Խոստովանող երրեակ և մի,
     Հայր և Որդի և սուրբ Հոգի:
    
     Այլ կամք ի ձեռս անօրինի,
     Որ կու վարեն անգին գերի.
     Որքա՞ն քակեն եկեղեցի,
     Քանի՞ շինեն պիղծ մըզկիթնի:
    
     Քանի՞ կանայս առնեն այրի,
     Եւ որքա՞ն որբ քրիստոնէի.
     Որքա՞ն արիւն հեղան յերկրի,
     Քանի՞ առնեն բան խոտելի:
    
    
    

Աստուած արդար և յիրաւի

Աստուած արդար և յիրաւի,
     Եւ ողորմած յամենայնի.
     Հանդէս ունիմ բան մի վիճի,
     Թէ դու լսես քո ծառայի:
     Այս է զարմանք հիանալի,
     Որ կու լինի վերայ երկրի.
     Եւ հիացումն ազգի ազգիմ
     Զոր տեսանեմք ի յաշխարհի...
     Արդ այս բանս է հիանալի,
     Եւ առաւել զարմանալի,
     Թէ մեկ Ադամ և յԵւայէ,
     Որքա՞ն ազգեր ծնան յերկրի:
    
    
    

Փափաքել եմ ի ջուրն, յուսով կու գնամ

Փափաքել եմ ի ջուրն, յուսով կու գնամ,
     Թէ հասնիմ յայն աղբիւրն, որ կենդանանամ:
     Ես խմեմ յայն ջրէն, ու հետ գոհանամ,
     Թէ թողուն մէկ պահիկ, որ յինքն լողամ:
     Այն սիրովն յաւազանն ես զիս լուանամ,
     Նորոգիմ վերըստին, քան ըզհինն Ադամ:
     Թէ լինի ինձ ռոճիկ որ արժանանամ,
     Դու արա ինձ մտիկ, թէ ոնց կու փայլամ.
     Թէ զերկիրն կենդանեաց ես ինձ կամենամ,
     Յօրինացն աստուծոյ ես երբ հեռանամ:
     Թէ ուզիմ որ անանց բարոյն տիրանամ,
     Զտուն ու զտեղն ու զեղբայրն ու զքրոյն մոռանամ:
     Հեղեղեմ զարտասուս ու զիս լուանամ,
     Եւ մաքրիմ ի մեղաց և արդարանամ: