Հունական կոլլաբորացիոնիզմի օրրանը
 Ֆանարիոնը կամ Ֆեները (թուրքերենով) պատմական թաղամաս է եղել երբեմնի Կոստանդնուպոլսում, Ոսկե Եղջյուրի հարավային կողմում։ Ներկայում այն Ֆաթիհ մունիցիպալ շրջանի մի մասն է։ Ֆանարիոնի տարածքում է Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի նստավայրը։ Տարածքն իր անունը ստացել է բյուզանդական դարաշրջանում այստեղ տեղադրված լապտերից՝ ամրացված սյունի վրա, որը, ըստ երեւույթին, ծառայել է որպես փարոս։ 1453 թվականին, երբ գրավվում էր Կոստանդնուպոլսը, Ֆանարիոնը զավթիչներին չի դիմադրել և զերծ է մնացել չի թալանվելուց ու կոտորածից, իսկ եկեղեցիները պահպանվել են, թեպետ ժամանակի ընթացքում տաճարների մեծ մասը թուրքերը խլել են և մզկիթների են վերածել։ Բյուզանդական ժամանակներից մինչև մեր ժամանակները Ֆանարիոնում պահպանվել են միայն Մարիամ Մոնղոլստանցու եկեղեցին և երկու այլ փոքրիկ մատուռներ՝ որպես ուղղափառ եկեղեցիներ։ Քաղաքի գրավումից հետո այս տարածքը դարձել է Կոստանդնուպոլսի հույների բնակության հիմնական վայրը։ Ցանկանալով արժանանալ կայսրության հույն բնակչության համակրանքին՝ սուլթան Մեհմեդ Նվաճողը հրամայել է վերականգնել Կոստանդնուպոլսի պատրիարքարանի եկեղեցական վարչակազմը և ընտրել պատրիարք։ Պատրիարք է դարձել Գենադի Սքոլարին, հակաունիական կուսակցության ղեկավարը։ Բռնագրավված Սուրբ Սոֆիայի փոխարեն քրիստոնյաները ստացել են թուրքերով բնակեցված տարածքում գտնվող Սուրբ Առաքելոց մեծ եկեղեցին։ Ցանկանալով խուսափել նման անհարմար թաղամասից՝ Գենադի պատրիարքը սուլթանից թույլտվություն է խնդրել՝ որպես պատրիարքական նստավայր օգտագործել Ֆանարիոնում գտնվող Պամմակարիստան վանքը։ Սակայն 1486 թվականին, սուլթան Մուրադ 3-րդի օրոք, Պամմակարիստան թուրքերը խլել են և մզկիթ են դարձրել։ Միայն մի քանի տարի անց, Երեմիա 2-րդ պատրիարքի օրոք, Ֆանարիոնի կենտրոնում կառուցվել է Տիեզերական պատրիարքի նոր նստավայրը` Սուրբ Գեորգ եկեղեցին: Եկեղեցու շինարարության համար փող է հատկացրել Մոսկովյան պետության ցար ցար Ֆեոդոր Իվանովիչը: 1601 թվականին կառուցվել է Սուրբ Գեորգ տաճարը։ Այս պահից Ֆանարիոնի կյանքում մի նոր փուլ է սկսվել, և այն դարձել է Օսմանյան կայսրության բոլոր հույների կրոնական կենտրոնը։ Դա պայմանավորված է Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի կարգավիճակով. նրան Օսմանյան կայսրությունում հատկացվել է քրիստոնյա միլլետթի ղեկավարի դերը, և նա դարձել է կայսրության բարձրաստիճան պետական պաշտոնյա։ Ահա թե ինչու 17-րդ դարի սկզբից Ֆանարիոնի տարածքում սկսել են բնակվել բյուզանդական ազնվական ընտանիքների ներկայացուցիչները և որպես այդպիսին ներկայացնող մարդիկ։ Այս նոր հունական արիստոկրատիան, հավակնոտ և ակտիվ, ձգտելով մեծ կայսրության վերականգնմանը, օգտակար է համարել պատրիարքարանին մոտ լինելը։ Իրենց բնակության վայրում նրանց անվանել են «ֆանարիոտներ» ։ Ֆանարիոտների ներկայացուցիչները, որպես կանոն, փորձել են ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնել պատրիարքական վարչակազմում։ Քահանայի կամ վարդապետի կարիերան հազվադեպ է հրապուրել նրանց։ Նրանցից շատերը հարուստ վաճառականներ են եղել և ունեցել են խոշոր ֆինանսական միջոցներ։ Շատերը բարձր պաշտոններ են զբաղեցրել սուլթանի արքունիքում (օրինակ՝ Միխայիլ Շեյթանօղլու Կանտակուզինը) ։ Դա նրանց թույլ է տվել ազդել պատրիարքի ընտրության վրա։ Արդյունքում, մինչև 17-րդ դարի վերջը, ֆանարիոտները փաստացի վերահսկել են ամբողջ եկեղեցական կազմակերպությունը, ինչպես նաև վերահսկել են Դանուբյան իշխանությունների կառավարիչների նշանակումը, որից նրանք ստացել են հարկային եկամուտների մի մասը։ 1673-ից 1821 թվականներին (սկսած Դումիտրաշկու Կանտակուզենայից և վերջացրած Սկարլատ Կալիմակիով) հարուստ Ֆանարիոտ ընտանիքների ներկայացուցիչները նշանակվել են Մոլդովայի և Վալախիայի նահանգապետեր և 1711 թվականից նրանք, ըստ էության, դարձել են այս երկրների լիիրավ տերերը։ Նկարում՝ Սուրբ Գեորգ տաճարի մուտքը: |
