Յուրաքանչյուր գրող ձգտում է աշխարհին մի որևէ ուղերձ հղել, մի բան ասել, որը, իր կարծիքով, ամենակարևորն է, պատգամել այն, առանց որի չի կարելի ապրել:
«Աշխարն ինչպե՞ս բարեփոխել» հարցին ռուս մեծ գրող Անտոն Չեխովն այսպես է պատասխանել»
«Համայն մարդկության բարիքին ծառայելու ցանկությունը պետք է հոգու պահանջ, անձնական երջանկության նախապայման լինի»:
Ներկայացնում եմ մեկ-երկու հատված Չեխովի նամակներից, որոնցում մեծ գրողն անդրադառնում է իր ազգի արատներին…
«Բարի՛ է Աստծո լույսը:
Միայն մի բան բարի չէ, դա մենք ենք…
Որքա՜ն նվազ է մեր մեջ արդարությունը: Մենք որքա՜ն սխալ ենք հասկանում հայրենասիրությունը: Մենք, ասում են թերթերը, սիրում ենք մեր մեծ հայրենիքը: Իսկ ինչո՞ւմն է արտահայտվում այդ սերը: Գիտելիքների փոխարեն՝ լպիրշություն և մեծամտություն, աշխատանքի փոխարեն՝ ծուլություն ու խոզություն…Արդարություն չկա, պատվի մասին հասկացությունը համազգեստի մասին հասկացությունից այն կողմ չի անցնում, աշխատել պետք է, իսկ մնացյալը՝ գողի՛ ծոցը թող գնա: Եթե աշխատասիրությանը գումարվեր կրթվածությունը, իսկ կրթվածությանը՝ աշխատասիրությունը…
Մեր ինքնասիրահարվածությունը և մեծամտությունը եվրոպական է, իսկ արարքները՝ ասիական»:
Ահա թե ինչու մեկ այլ ռուս գրող՝ Նիկոլայ Նեկրասովը, բախվելով այս դառն իրողությանը, ասել է.
«Ով չի վշտանում ու չի զայրանում, նա իր հայրենիքը չի սիրում»:
