Makaleler

     /հումորեսկներ/
    
    

ԸՆՉԱՔԱՂՑ ՊԱՇՏՈՆՅԱՆ

    

Երգիծաբանությունը իր օրենքներն ունի և այդ ամենը կյանքի ինչ-ինչ երևույթներն են, նրանց վեր հանելը, խարազանելը: Եվ այնքան էլ այն շատերի քիմքին հաճո չէ: Բայց ինչ արած և միայն ընթերցել և հետևություններ անել է պետք:

Այս ամենի մասին քաջատեղյակ էր Սմբատիչը, բայց այն չէր խանգարում, որ նա շատ արագ կողմնորոշվի` քայլ կատարելուց առաջ: Նրա ամենակարևոր հատկանիշներից մեկն այն էր, որ նա միայն մի պահ նայելով դիմացինի աչքերի մեջ կարող էր կռահել թե դիմացինը մուծվող է, որքան կարող է, որն է կասկածելին, որն խաբեբան և կարող էր գցել, չնայած նա 36

միջոց ուներ այդպիսիներից շտապ ազատվելու համար: Դրա համար էլ սիրում էր տանել-բերել, մինչև իր ուզածին հասնելը:

Սմբատիչը իր առանձնասենյակում հերթական պաշտոնն էր բաժանում: Դուռը թակեցին:

-Կարելի" է, -ասաց Արմենիչը, -աշխատանքի հարցով եմ Ձեզ մոտ:

-Համեցեք նստեք: Իսկ կրթությո"ւնդ:

-Մի"թե դա կարևոր է, լավ:

-Ի"նչն է լավ:

-Դե ինչպես ասեմ, Բարխուդարիչն է երաշխավորել:

-Նրան ճանաչում և հարգում եմ: Ոնց որ պետք է, կգաս, սպասում եմ:

Արմենիչի ընկերները շշնջացել էին Սմբատիչի կնամոլության, բիկինի հագնելու սովորույթի, ունեցած հավաքացուի մասին: Բայց այդ բոլորն այնքան էլ լուրջ չընդունելով Արմենիչը վերադարձավ տուն:

-Այ կնիկ, -ասաց Արմենիչը, -բան չհասկացա, թե ինչու հրամանս չտվեց, երևում է ինքդ էլ պիտի խառնվես: Միգուցե քո գեղեցկությունը կօգնի նոր պաշտոնիս ձեռք գցելուն:

Ելան ամուսիները, հագան իրենց ամենաընտիր հագուստները, նազանքով, թանկ-թանկ նվերներով / Սմբատիչի երազած /.աչք մտնելու համար գնացին հյուր:

Իսկ տանը Սմբատիչի հերթական խնջույքն էր, մի կատարյալ մասկարադ: Այնքան էին գինովցել հյուրերը, որ չէին տարբերում, ով ում կինն է կամ ամուսինը: Բոլորն էլ իրենց ազատ էին զգում:

Արմենիչը իրեն ազատ չէր զգում, չէր դիմանում, բայց սնանկ էր, հազիվ զսպեց իր կնոջը` Սմբատիչին 37

փարվելու համար, որ չապտակի: Բայց արագ կողմնորոշվեց, որ դրա կարիքը չկա, գտավ թե սխալ է . «Ամեն օր իմն է, մի օր էլ թող Սմբատիչին լինի» ;

Արմենիչն ամոթից գլուխը կախել էր, մի պահ սթափվեց` բա աթոռը, նրա տիրելու անհագ ձգտումը` հանգիստ չէր տալիս նրան:

Չիմացավ էլ սենյակից-սենյակ ինչպես սկսեց անցնել, հիանալով պատերին եղած արվեստի գործերով: Հետո նրա ականջին հազիվ լսելի շշնջոցներ հասավ: Ինչ որ ծանոթ ձայն հիշեցրեց իր կնոջը, հետո ինչ որ հիշոցներ, անորոշ սեռական բնույթի հոգոցներ: Ու իրեն ստուգելու համար առանց վախենալու որոշեց բացել դուռը:

-Ներս արի, մի ամաչիր, -ասաց Սմբատիչը, -միգուցե երեքով ավելի լավ ստացվի, սա իմ հոբին է, սկզբունքի հարց է: Կինդ գերազանց քննությունը հանձնեց: Հրամանդ դռան վրա փակցված է, կարող ես վերցնել ու վաղվանից աշխատանքի ներկայանալ:

Ինչ-ինչ, բայց Արմենիչի համար աշխատանքը շատ կարևոր էր, իսկ այն իր կնոջ կողմից` չափից ավելի էր: Աթոռամոլներին ծանոթ երևույթ:

Իսկ այս ընչաքաղց պաշտոնամոլների համար ծովը ծնկներից է: Կարծես ծնվել են ուրիշների ցավի վրա իրենց երջանկությունը կառուցելու համար: Եվ նույնիսկ սրբություն չունեն: Կարող են զոհել իրենց միայն թե հաճելի լինի:

Այդպիսիները տարաբնույթ են ու յուրատեսակ իրենց գործելաոճով, արարքներով` անզուսպ:

Իսկ Սմբատիչն ու նրա նմանները ինչ խոսք կնամոլների ցուցակում բարձր դիրքում եմ գտնվում: Մի զարմացեք, այդպիսի մի ցուցակ իրոք գոյություն ունի…

38

ՆՎԵՐ

-Օրի’որդ, այ օրի’որդ:

-Ես օրիորդ չեմ, այլ պատվաճառող:

-Ցավալին է, որքան նման եք իրար:

-Հիմար, գիտակի"ց եք ձևանում:

-Ես հիմար չեմ, ուղղակի դուք ձեր կառուցվածքով նման եք կնոջս:

-Նմանեցրի"ք երևի:

-Իսկապես, իսկ ձեզ ի"նչն է անհանգստացնում:

-Ձեր վրայից ֆրանսիական օծանելքի բուրմունք է փչում: Իսկ օծանելիքը իմ թույլությունն է: Եթե շնչեմ այդ բույրը, ապա կմահանամ:

-Մահանալու կարիք չկա: Ես կօգնեմ ձեզ ինչով կարող եմ: Հենց սկզբից պետք է ասեիք ձեր պահանջը:

-Տիկնոջս համար զգեստ եմ գնել ձեր խանութից…Եվ հետո ոչ մեկը չի կամենում փորձել:

-Ավելի կարճ:

-Իսկ դուք սրա հետ ծանոթ եք: Սա գիրք է «Սեռական կյանքի հիգենիան»: Սրանով հիմա բոլորն են զբաղված: Օրիորդ, ինչպիսին դուք եք, պիտի որ լավ հասկանաք: Հիգենիան շատ կարևոր է:

-Ժամանակ չունեմ, կարճ կապեք: Գնորդները օգնելու կարիք ունեն, անհանգստանում են:

-Դուք այս զգեստը կփորձեք: Ցանկանում եմ կնոջս լավ նվեր մատուցել:

-Սա նվեր չէ, այլ ստորացում: Լավ կփորձեմ: Իսկ ինչո"ւ եք իմ ետևից խցիկ մտնում:

-Տեսնել և բացի դա օգնել ձեզ: Մենք ամուսիներով միշտ այդպես ենք վարվում: Հանկարծ մի տեղ կարող է վերակարված լինել:

-Ես կարատեից սև գոտի եմ շահել:

    

39

-Ի"նչ է, կույր եմ, առաջինը որ սպիտակ է, երկրորդն էլ որ լավ ձևավորված կին եք և ձեզ շատ կսազի, իսկը ձեզ համար լինի կարված: Պարզապես հրաշալի է:

-Ճշմարիտ է, ինձ ևս հաճելի է նման խոսակցություն ունենալը:

-Իսկ դուք ինչո"ւ եք հանում, չէ որ սա այն տեղը չէ:

-Եվ ժամանակն է և տեղը: Կուզենայիք տեսնել, որ ինքս կարատեից սև գոտի ունեմ:

-Ահա այն…Իսկ զգեստը"…

-Ինչի" մասին եք մտածում, երբ մեր երկիրը քանդման եզրին է:

-Իրոք: Օ~հ: Միայն խանգարում է…ա~հ, այս…ա~հ, նվերը, օ~հ, օ~հ…

    
    

ՍԻՐԱԼԻՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

    

…Բարև Վարդիշաղ: Դու շատ լավ գիտես, որ ինքս կնամոլ չեմ: Հիմա ամեն ինչ քեզ կբացատրեմ: Պարզապես աշխատանքը վերջացրել ենք: Մի քիչ վերանորոգման գործ է մնացել: Տղաներն են անում: Ինձ չեն վստահում, ասում են ձեռքերդ կարող են դողալ: Աղբ եմ տեղափոխում: Հիվանդ չեմ Վարդիշաղ: Մեկ մեկ հաց ուտելուց բաժակները շատ-շատ ենք լցնում: Երևի խմելուց հետո: Ոչինչ, հենց խոպանից վերադարձա թարգելու եմ: Տես ինչ կյանքով ենք ապրելու: Արայիս կուրտկա եմ գնել, Արմինեիս կոշիկներ: Մեծացե"լ են, թե" նույն փոքրիկներն են, որոնց միասին կարուսել էինք նստեցնում:

Չկարծես թե ձեզ չեմ կարոտել: Ուղղակի Նադյան չի թողնում այս ձմեռն էլ գամ: Դու Նադյային լավ գիտես, միասին ենք աշխատում: Ասում է թե ձմեռը 40

մոտենում է և ձեր ճանապարհները հիմա փակ կլինեն, գնացիր գյուղ չես հասնի, ձնաբքի մեջ կընկնես: Լյոշայի ու Լարիսայի ալիմենտները ով կվճարի այս դեպքում: Ճիշտ է ասում գիտես: Լուսնի պես երեխաներ են, կամաց-կամաց հայերեն են սկսել խոսել: Բայց Նադյան չի համաձայնվում: Միևնույն է Հայաստան չես տանի:

Նադյաին երբեք չեմ սիրել: Ստացվեց ուղղակի: Ում հետ այդպես չի պատահում, փորձանք էր, որ եկավ, ինչպե"ս կդիմագրավես:

Դիմացիր ոչինչ: Տղաները նույնպես չեն կարող գալ, այլապես նրանց հետ կուղարկեի: Ամոթ է գիտես` ձեզ առանց փողի թողնելը, բայց ոչինչ համբերեք, հենց հարցերը կարգավորեցի, գալու եմ:

Չմտածես, շուտով մեր բրիգադի մասին հեռուստահաղորդում է լինելու: Մրցանակ էլ է նախատեսված 10 ռուբլի, դա մեծ գումար է: Դրանով տասը կիլոգրամ շաքարավազ կարող ես գնել և մի ամիս կբավականացնի ձեզ: Վիճակահանությամբ է, ավելին չեն կարող տալ: Դա էլ երևի ինձ բաժին չհասնի: Այնպես որ, գոնե եթերից ձեզ բարևներ կհղեմ:

    

ՆԵՐՇՆՉԱՆՔ

    

Որքան եմ ես սիրում նրան: Եթե ցանկանում ես, որ քո ժառանգի մեջ լինի նրա արյունը, ապա անպայման անհրաժեշտ է սիրել նրան:

Իսկ որքան եմ նրան ձգտում: Իսկ նա ոչ: Նույնիսկ իմ կողմն էլ չի նայում: Չնայած ողջ երեկո պատուհանիս մոտ կանգնած նրան եմ հետևում:

Դուրս է գալիս ննջարան: Վարագույրները ոչ պատահականորեն ետ է քաշում:

41

Որքան անամոթն

է: Ո"ւմից պետք է ամաչի, երբ տանը մենակ է: Մեկ անգամ չէ, նրան տեսել եմ վարտիքով, առանց կրծքակալի: Քսան րոպեից ավել հմայվում էր իր ճերմակ մարմնի գեղեցկությամբ…

Լուռ մնացեք թռչյուններ, իմ գեղեցկուհին հանվում է, որքան արտիստիկ է նա հանում իր վրայից ջինսե անդրավարտիքը, վերնաշապիկը: Նա չի կարող թեկուզ տասը րոպե այդպես մերկ կանգնել: Որքան եմ խանդում նրան: Չնայած խանդը այնքան տղամարդուն չսազող հատկանիշ է:

Որքան երիտասարդներ կձգտեին նրան, եթե տեսնեին այդ պահին` իմ հրաշք գեղեցկուհուն: Վերևից ինձ տեսանելի է նրա մարմնի բոլոր մասերը: Որքան կուզենայի շոշափել այն: Ամուր ձգված ոտքերը, փափուկ կուրծքը, երկար ու ոսկեգույն մազերը, երկայնաբազուկ թևերը: Այդ ամենը իմ թուլությունն է:

Չնայած մեր տները ասֆալտապատ ճանապարհն է բաժանում, բայց ես զգում եմ նրա մարմնի ջերմությունը, երևի նրա արյունն էլ առողջ և տաք կլինի:

Ահա քիչ հետո նա կմոտենա իմ մահճակալին: Կհանի իր վրայից էլաստիկ –բամբակյա գունավոր վարտիքը, կշպրտի մի կողմ և մորե-մերկ կպառկի միայնակ:

Կընկղմվի հնդկահավերի բարձերի մեջ ու կթռչի երազներով դեպի ինձ:

Մեկ անգամ չէ, որ մեր հայացքները հանդիպել են փողոցում: Նույն անտարբեր հայացքն է: Երևի նա էլ չի նկատում ինձ և ժամանակ չունի էլ ինձնով զբաղվելու: Քնիր հանգիստ իմ սիրելի, այլևս չեմ

անհանգստացնի քեզ:

42

Բայց ի"նչ է կատարվում: Գիտակցությունս կորցնում եմ, ինձ ղեկավարել չեմ կարողանում: Որքան թույլ ենք մենք` տղամարդիկս, բնության գեղեցկության առջև:

Ով հասկանում է ինձ երբեք չի մեղադրի:

Զգացմունքների ետևից ընկնելով, կրքերի գերին դառնալով ինչպես վերջին գողը, օգտվել եմ նրա բաց պատուհանից:

Երազներիս թագուհին նույնիսկ չի ծածկում իր մերկ մարմինը սավանով: Ու որքան էլ սառն են նրա ոտքերը: Դժվար թե խորը քնի մեջ նա զգա իմ ձեռքերի հպումը իր մարմնին: Բայց որքան ներշնչվում եմ, որքան մոտենում են, այնքան բարձրանում է մարմնիս տաքությունը:

Երբեք չեմ սխալվում, արյունդ քո տաք է և քեզ հետ դժվար է թեկուզ մեկ բաժակ գարեջուր խմելը: Որքան հիմարն եմ ես: Սիրել քեզ անպատասխան սիրով:

Որքան երջանիկ եմ և կարող եմ թեկուզ ականջիտ տակ մի ժողովրդական մեղեդի նվագել:

Բայց ինչի" համար է այդ լույսը: Մթության մեջ էլ քեզ լավ տեսնում եմ: Դու ինձ կուրացրել ես քո գեղեցկությամբ:
    

    

ՆՈՐ ՏԱՐՎԱ ԲԱՐԵՄԱՂԹԱՆՔ` ՊՐԵԶԻԴԵՆՏԻՆ

    

Հարգելի պարոն պրեզիդենտ, որ երկրի կարևոր չէ, որին ժողովուրդը լավ է հիշում:

Ես, քո ժողովուրդը, որոշել ենք շհնորհավորհել Ամանորն ու Սուրբ ծննդյան տոները ձեր: Ինչո"ւ ավելի շուտ, որովհետև հույս չունեմ թե մինչև նոր տարին կապրեմ:

43

Այսօր մեզ մոտ ոչ մեկը հույս չունի թե ինչ կլինի իր հետ մի մինչև վաղը, մինչև տոները: Որովհետև առաջներում չկար նման անհուսալի վիճակ: Ինքս իմ ու ժողվրդիս մասին չեմ ասում թե հատուկ մարդիկ ենք: Չնայած վերջին տասը տարում դարձել ենք ավելի ագրեսիվ, կոպիտ, թալանչի, վաճառական, կասեի այն ավելի շատ ձեր աշխատանքի արդյունքն է, լավագույն գնահատականը: Դուք ոչնչով մեղավոր չեք, այն լիովին ձեր մտքի արգասիքն է: Այնպիսի հատուկ անձնավորություն եք ինչպես ես, ինչպես քո ժողովուրդը: Եթե մեզ ոչ ոք չի ցանկանում ճանաչել, ապա դուք հպարտանալու շատ բան ունեք, ձեզ շատ շատերն են ճանաչում և ամեն րոպե պատրաստ են իրենց աղքատության մեղավորը համարել ձեզ ու ոտնահարել անգամ…չնայած դա հարցի լուծում չէ:

Մի"թե դա ձեզ համար ամոթ չէ: Կոճակի մեկ սեղմումով բոլորին ստիպեցիք ենթարկվել ձեզ, քվեարկվեց ձեր օգտին, չնայած ոչ մի արժեք չունեիք, քանի որ ձեզ ոչ մեկը չի ճանաչում: Ու հիմա ողջ ազգային ժողովի պատգամավորները ձեր հլու կամակատարներն են և միթե դա ձեր մտքի փայլատակումը չէ:

Դեպուտատների հետ ձեր ժողովրդի կյանքի թելը պատրաստ եք ամեն րոպե կտրելու, ոչինչ, դրան էլ կդիմամանք, շատ վատ բաների ենք դիմացել: Վերադարձրեք գոնե ժողովրդի հավատը ձեր նկատմամբ:

Անցած տարի հոգսերի մի ողջ փաթեթ ստացա: Աճող թանկացումները հունից հանեցին, աշխատավարձը հույս էլ չունենք կբարձրանա և դեռ ուշանում էլ է…մինչև մեզ է հասնում:

Հին տնտեսությունը այլևս վերականգնել հնարավոր 44

չէ, քանի որ ամեն ինչ փոշիացավ: Ինֆլյացիային չափ ու

սահման չկա, մարդիկ նույնիսկ հացի դրամ չունեն: Մաֆիայի դեմ պայքարում ջլատվել են նրանց ուժերը: Եվ այդ բոլորի համար մեղավոր եք դուք և քո կառավարությունը:

Կարող է մի օր ձեր սիրտն էլ չդիմանա ու ինքներդ էլ գիտեք ոչ մի բժիշկ ձեզ չի օգնի, որովհետև նա իր ժողովրդի զավակն է: Եվ դրա համար է, որ խնդրում ենք, կայացրեք ճիշտ որոշումներ:

Հարգելի պրեզիդենտ, անցյալ տարի, դուք ինձ համար շատ թանկացաք: Գոնե մեկ անգամ ելույթ չունեցաք ձեր ժողովրդի համար: Ցանկանալը հասկացանք, բայց ձեր ապրուստի մասին մտածո"ւմ եք, թե ժամանակ չունեք: Նույնիսկ շունչ քաշելն էլ այսօր դարձել է դրամով: Մաքուր օդ չկա շնչելու: Կեխտոտ գործարանների մաքուր օդ կա շնչենք: Թեկուզ և այդպես, ինչ կա որ: Թող տարին այդպես էլ անցնի, մենք դժգոհ չենք, միայն դուք դժգոհ չլինեք և ձեր տեղը զիջեք մի տհասի: Միայն նոր տարվա եղևնին թողեք ինչպես հարկն է զարդարենք:

Ցանկանում եմ ձեզ ինչ որ նոր բան նվիրել: Բայց նվիրելու ոչինչ չունեմ, չհամբերեմ ու բռնեմ մահանամ:

Շուտով ժամացույցի սլաքները կազդարարեն նոր տարին: Շհնորհավոր նոր տարի:

Հա մոռացա, եթե ձեր նախորդ տարվա ակնոցներն կուզենաք դեն շպրտել ապա նվաստս դրա կարիքը խիստ ունի, ինձ այն շատ է պետք…

    

«ԿՈՒՅՍԸ»

Ծերունի Բաբկենը արևկող էր արել պատի տակ, աչքերը իրենց - իրենց փակվում էին, քթով ճանճ էր քշում: Քիչ բան էր նրան դուր գալիս:

45

Շատ ժամանակ գյուղի բան ու գործին չէր խառնվում: Հաճախ էլ օրերով

իր սենյակից դուրս չէր գալիս, ինչո"վ էր զբաղված, ոչ ոք չգիտեր:

Նրա գործընկերը ռադիոընդունիչն էր` խորհրդային ժամանակներից մնացած: Ռադիոթատրոնի ու ժողովրդական երգերի համար խելքն իրենը չէր: Քիչ չէր պատահում, որ իր լսածի մասին կիսվում էր իր հասակակիցների հետ:

Ինչպես շատ հանճարեղ մարդիկ, այնպես էլ նա «կույս» էր: Ու երբեմն մարդիկ հետաքրքրվում էին, թե դա ինչպես պատահեց: Եվ նա ոչ մի ավելնորդություն դուրս չէր տալիս իր ծնողների մասին, ովքեր զոռով էին նրան պսակել: Հետո դարձել էր նրա համար սովորական մի բան: Խուսափել էր ամուսնությունից ու սովորել ինքն իր համար ճաշ պատրաստել, հագուստեղենը լվանալ, արդուկել, կարկատել: Այդ ամենը բանակից էր մնացել նրան: Չկարծեք թե վատ էր ստացվում նրա մոտ: Հազար ու մի կին կնախանձեր նրա համբերատարությանը, կանացի գործերին:

Միայն ահավորը այն է, որ գյուղացիները չէին հաշտվում նրա «կույս» լինելու փաստին ու հազար ու մի պոչ էին կպցնում:

Ոմանք պնդում էին, թե նա մտավոր, հոգեկան շեղումներ ունի: Այլապես ինչու պիտի ընտանիք չստեղծեր, իր երեխաներն ունենար, նրանց հոգսը քաշեր, իրեն երջանիկ զգար:

Բաբկենը եկվոր չէր, գյուղր մեծ ու պստիկին ծանոթ էր նրա կենսագրության յուրաքանչյուր տող: Պարզապես Բաբկենի բծախնդրության և կանացի հոխորտանքից

փնթփնթոցից հեռու մնալը ոչ ոք չգիտեր:

46

Շատերի մոտ այն տպավորությունն էր, թե նա արվամոլ է: Ուղղակի վախ կար մեջը, որ կտարածվի լուրը: Ոմանք էլ իբր ականատես են եղել թե ինչպես են քաղաքից արհեստավարժ *****ուհիները հյուր գալիս:

Իրարկե, հարևանները չէին հավատում ոչ մի բամբասանքի, որովհետև ծերուկը ողջ օրը նրանց հետ էր, իր աշխատանքին, գործին:

Իր չամուսնանալու կասկածները փարատելու համար հաճախ էր շեշտում.

-Պյութագորասը, Պլատոնը, Բեթհովենը որ չամուսնացան, մեծություններ չեն և բացի դա էլ` ամուսնությունը նման է մի վանդակի: Դրսում գտնվող թռչնակները ամբողջ ուժով ձգտում են ներս ընկնել այնտեղ, իսկ նրանք, որ ներսում են, ձգտում են դուրս գալ այնտեղից:

Խոհեմորեն է ասված չէ, երբ շատ ես ստիպում, նա ձեռքները վեր է բարձրացնում.

-Սիրո հրով գերված պատանի էի, հորս միակ զավակը: Նրա ձեռքից տարիների վաստակը խլեցի ու քաղաք փախա: Քաղաքի սուպեր սեքսուհու հետ ծանոթացա: Երկու շաբաթում ողջ գումարը հող ու մոխիր դարձրի: Մի օր ու արև չտեսա նրանից: Որքան զզվելի էր: Նրա մերկանդամ երգն ու պարը: Հիասթափվեցի, ամոթից գյուղ չվերադարձա, մի բուռ հող էլ չլցրեցի հայրիկիս շիրիմին: Չէ որ նա իմ միակն էր: Դարձա իսկը անառակ որդի:

Հետո ծերունին հպարտությամբ նշում է 97 ամյա քենիացու պատմությունը, որ ռադիոյով լսել էր:

- 97 տարեկան քենիացին 58 համատեղ կյանքի տարիներից հետո բաժանվել է իր 80 - ամյա կնոջից, հայտնի է, որ իր կինը հրաժարվում է նրա հետ ամեն օր կենակցել:

47

Հետաքրքիր էր չէ, բայց փաստ:

Բաբկենը իրավացի էր: Նրա պատմությունը` իրական: Ինքս կոչ եմ անում ձեզ «կույս» մնալ կամ անդամագրվել արվամոլների խմբավորումներին: Այդ ամենը մեզ համար չէ, զգույշ եղեք…

     ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒՆ

    

Արմենի անդրանիկ ժողովածուն նոր էր լույս տեսել «Գրելու հաճույքը» վերնագրով` հեղինակի հաշվին, մակնիշով: Գինը որոշել էր ինքը` 500 դրամ:

-Ի"նչ է, իմ երգիծանքը մեկ կիլոգրամ կեռաս չարժե, -ասում էր նա:

Եվ նա որոշեց վաճառել: Գրքերի կապոցը ձեռքին անցնում է փողոցից-փողոց, տոնավաճառից – շուկա, մուշտարի կանչում առավոտից մինչև մայրամուտ: Հատուկենտ մարդիկ էին մոտենում, վերցնում, նայում վերջին էջի լուսանկարին, միգուցե և ճանաչում, որ վաճառողն ինքն է` հեղինակը, հեռանում առանց որևէ մի բան ասելու:

Չհուսահատվեց անհաջող վաճառքից, որոշեց ողջ տպաքանակը բաժանել իր մտերիմներին:

«Դրամ չշահեցի, գոնե անունս ու փառքս կտարածվի» , -ինքնահավան փքվեց նա, քանի որ ռադիոկոմիտեում շատ պատահականորեն ծանոթացել էր գրող –երգիծաբան Էդվարդ Սարգսյանի հետ և նա լուսավորել էր նրա ուղին ասելով. «Գեղեցիկ վերնագիր էս ընտրել, մնաց մեջը նյութ ըլնի` ասելիք»:

Արմենը մի հսկայական ցուցակ կազմեց, որտեղ պատվավոր տեղ գրավեցին իր մեծահարուստ ազգականը, մարզպետը, քաղաքապետը, որոնց դեռ 48

ճանաչում էր բուհում սովորելու ժամանակ: Մեկ շաբաթում բոլոր օրինակների վրա ջերմ մակագրություններ թողեց, հասցրեց բաժանել հասցեատերերին:

Անցավ մեկ ամիս, երկու, որոշեց հետաքրքրվել, թե իր մտերիմները ինչ կարծիքի են իր գրքի մասին:

Զանգահարեց իր մեծահարուստ ազգականին, ով երեսփոխան է:

-Գիտես, ժամանակ չկա, պատվիրակություններ տարբեր, նիստեր, օրենքների մշակում, Ֆրանսիայից վերադարձա` կկարդամ:

Արմենը տխուր տրամադրությամբ զանգեց քաղաքապետին:

-Դուք եք, Ռուբերտ ջան: Արմենն է խոսում, ո"վ, Արմենակը, ձեր համակուրսեցին: Կարդացի"ք ժողովածուն, հավանեցիք:

- Քիթ սրբելու ժամանակ չունեմ, քաղաք է, ինքդ լավ ես հասկանում, հազար ու մի հարցեր կան, նոր փողոցներ, ասֆալտապատումներ, աղբահանություն, ջրի կոմունիկացիաների, վերջացրեցի` կկարդամ, -լսվեց պատասխանը:

Արմենը հուսահատ տրամադրությամբ զանգեց մարզպետին: Լսափողը վերցրեց գործավարուհին:

-Խնդրում եմ միացրեք մարզպետին, -ասաց Արմենը:

-Իսկ ո"վ եք, ի"նչ հարցով եք դիմում, անձնական թե"…

-Դա կարևոր չէ, միացրեք:

- Ձեզ հարցնում եմ, ի"նչ հարցի մասին եք ցանկանում խոսել պարոն մարզպետի հետ, -նորից համառեց գործավարուհին:

-Արմենն է, այն երգիծաբանը, հիշո"ւմ եք, որ գիրքս բերեցի, ինչ եք կարծում մարզպետը կարդացած կլինի արդյոք, ցանկանում էի նրա կարծիքը իմանալ, ջերմ

49

մակագրություն էի թողել գրքի վրա:

-Իհարկե հիշում եմ պարոն Արմեն: Ինչ մնում է ձեր գրքին ավելնորդ է խոսելը, մարզպետը թաղված է գործերի մեջ: Պատվիրակություն ունի Ռուսաստանից, գազի նոր գծերի շահագործման խնդիր կա, պահածոների գործարանը հրաժարվում է հումքը ընդունելուց: Հոգսերը շատ են: Այնպես որ պետք է սպասեք: Հիմա նիստի է, տեղյակ կպահեմ, պետք չէ նրան անհանգստացնել:

Արմենը մի քանի մտերիմների էլ զանգահարեց: Կամ չէին կարդացել, կամ իմանալով զանգահարողն ով է, ընկալուչը չէին վերցնում:

Ամիսներ անցան, ու այդպես էլ գլխի չընկավ, թե որևէ մեկը կարդացել է այն թե ոչ: Նա զգաց իր սխալը և մնացածն էլ նվիրեց հայոց բանակի զորամասերին ու գրադարաններին: Հասկացավ, որ զուր մեծամեծներին նվիրեց օգնության ակնկալիքով: :

Բայց ցավալին է, որ Արմենի երկրորդ ժողովածուն ևս լույս տեսավ և այս անգամ նրա քննադատը` թերթի խմբագիր էր, Արմինե Օհանյանը, որ շատ պատահականորեն կարդացել էր գիրքը թերթ առ թերթ ու հրաշալի մի նյութ գրել . «Արմենը շատ յուրահատուկ երգիծաբան է, շատ աշխատելու դեպքում մեծ հաջողությունների կհասնի»:

Գոնե մեկ ընթերցող ուներ Արմենը և իրեն ամենաերջանիկ մարդն էր համարում:

ՄԵՆՔ

    

Մենք նրանցից պրծում չունենք: Նրանց հետ այնքան էլ հեշտ չէ, որովհետև նենգոտ են, դարմանի տակ ջուր լցնող, օձ խուզող:

50

Մենք նրանց հետ նստել, վերկենալ, ոտ պարզել չենք կարող:

Մեր քվեով դեպուտատ դարձավ: Տեսնում եք ինչպես է խելոքացել, նստել-վերկենալ սովորել, մարդկանց հետ շփվել, ոնց որ մեր գյուղի նախկին գիժը չլինի:

Մենք մեր ջահելների կապը բաց ենք թողել, փողոցներ գցել, վաղը մյուս օրը խուժան են դառնալու, ինչպես տասը տան վարտիք:

Մենք նրանցից պիտի զգուշանանք, որովհետև այդպիսիներից պրծնելն այնքան էլ հեշտ չէ, կխաբեն, կխաբխբեն, սատանայից յոթը օր առաջ են ծնվել, յոթը գյուղը մի էշի կբառնան:

Մենք նրանցից վիրավորվելու անհրաժեշտություն չունենք, որովհետև աղջկա սովորություն ունեն, չեմ ու չում կանեն, նազ կգան, խունջիկ-մունջիկ կլինեն, մի օր էլ կասեն` հա: Նրանց մերը չմեռնի, նրանք թաց տեղը պառկողը չեն, մարզպետից հանեցին կառավարություն մտցրին:

Մենք այնքան ենք սովորել նրան, հազիվ զսպում ենք մեզ չվիրավորելու համար:

Իսկը օգոստոսի աղվես էր, իսկ հիմա փոր է գցել, յուղ բռնել, երեսին վարդ բացվել: Հետաքրքիր է, թե ինչպե"ս է նրանց այդ ամենը հաջողվում:

Մենք նրանցից չենք, որոնց աղջիկն ու տղան իրար չեն ուզում, բայց հանուն դիրքի, հարուստ օժիտի տղայի շլակն են տալիս, թե տար ու վզին փաթաթում: Իրենց երջանիկ են համարում, որ իրենց աղջիկն կամ տղան երջանիկ են:

Մի"թե որոշիչը փողն է…

Մենք, ինձ նմանները ագահություն չունենք: Ոչ երանի նրան, որ ապրուստ ունի, առանձնատուն մի քանի տեղում, բայց արի ու տես, որ աչքը դրսում է և շատ է

51

    

մտահոգվում ավելացնելու մասին:

Մենք որտեղից իմանայինք, որ այդ համեստ, ասող-խոսող մարդամոտ մարդիկ ոչխարի մորթին հագներին գայլի դիրք են բռնել ու ագահաբար տանում են ինչ աչքները կտրում է, կարծես թե ի վերուստ միայն ապրելու իրավունք ունեն: Չեն էլ մտածում կընկնեն-կմեռնեն` ողորմի ասող էլ չի լինի: Ամոթ նրանց ու նրանց արարքին:

Մենք միայն մեր օրվա հացը ուտելու և մեր մերկությունը ծածկելու համար ենք ապրում: Գժի նման աշխատում ենք փորի վրա: Աչքածակությունն էլ իր սահմանն ունի: Նա է առատաձեռնը և այնքան աչք ծակող է ու ոսկոր մզող, որ փորից անգամ քամի բաց չի թողնի, որ չնիհարի:

Մենք նրանցից չենք, ում հայրը իր մահից հետո մնացած ժառանգությունը` ոսկե անձրև լիներ: Գլուխը պտտվեց, ինչ անելը չէր իմանում, մեկ տարում ջուրը լցրեց: Խեղճ հայրը եթե իմանար, ծերանոցին կկտակեր:

Մենք նրանց գլխին նայելով զգում ենք, որ նույնիսկ մի լումայի խելք չունեն: Աշխատավարձը մեզնից տասը անգամ պակաս է, բայց որ տունը մտնես` բարևդ կմոռնաս, ինքն էլ ոսկու տոպրակ: Հիմիկվանից երկու տարեկան աղջկան «մերսեդես» է գնել ու փնտրում է նրա փեսացուին` նա էլ ոսկու մեջ` թաղված պիտի լինի:

Մենք մեզ թույլ չենք տալիս գնանք, խնդրենք, աղաչենք, ոտքները ընկնենք, որ մի գործ ընկնի ձեռքներս` ուտելու հացի համար: Պարտքերի մեջ թաղված ենք ու մեջքներս գետնին չենք տալիս: Երկար ու ձիգ տարիներ մեջքներս կռացրել ենք առանց ձայն-ծպտուն հանելու, ամեն ինչ տարել, ի"նչ ենք շահել…

52

Մենք երևի թե ա

պրելու, շնչելու, մարդ կոչվելու իրավունք չունենք ու այս երկրի քաղաքացին չենք: Մեր գյուղերը դատարկվեցին, տները լքվեցին: Վախի երկյուղից չեն կարողանում հոգնած գլուխը բարձին հանգիստ դնեն` գողերն են շատացել: Նիհարել եմ, այտոսկրերս դուրս են ցցվել, երեսներիս մեռելի գույն է դարձել, իսկ ես դեռ շարունակում եմ չարախոսել: Ոչի’նչ, կարևորը մի օր մեր փողոցում էլ հարսանիք կլինի…

    

ՉՈՒՂԱՐԿՎԱԾ ՆԱՄԱԿ

    

Նոնա, մեր երկարատև ամուսնության շրջանում, դու այդպես էլ ինձ չհանդուրժեցիր: Ցավալին է, բայց փաստ, որ մեր բաժանությունից հետո ոչ քեզ, ոչ փոքրիկիս մոռանալ չեմ կարող: Մի մտահոգվիր, երևի բարին էս էր:

Դու ինձ մեղադրում էիր, թե անբաշար եմ: Կարող է ես տասը ձեռք ունե"մ, դու ինչ մարդ ես: Այդքան էի կարողանում, այդքան ստեղծում: Որքան հիմար պետք է լինես, որ քո ընտանիքի համար բարիք չստեղծես:

Ինչի" հեռացա, կհարցնես: Ո"վ չի կամենում նոր երկրներ, նոր քաղաքներ տեսնել, նրանց համն առնել: Դրան ավելացրած Մաշան դե լավ աղջիկ է, վզիս փաթաթվեց: Ինքս այնքան թուլամորթ չեմ, չէի կարող մերժել:

Սիրով համերաշխ ապրում էինք, վա"տ էր: Բա հիմա": Տան չորս պատերի մեջ մենակությունից գժվել կարելի է: Ո"ր պատին ինձ խփեմ, որ հանգստանամ չգիտեմ:

Գիտես, լավ է, որ չբողոքեցիր, լուռ տարար վիրավորանքը: Այլապես գյուղում մարդկանց մոտ մատի փաթաթան դարձա, երկար ժամանակ չէի կարողանում 53

ոչ մեկի աչքին նայել: Ու հիմա սովորել եմ:

Նորից իհարկե գործ չկա ձեռքս, բայց շուտով կլինի: Դու էիր, որ հիմար-հիմար դուրս էիր տալիս. «Ձեռքդ հալալ չէ, մարդ չես դառնա»:

Ինչի" չեմ դառնա որ: Շատ էլ ողջ գյուղը ձեռիս լաց է լինում: Գիտեմ, որ աշխատելը կարևոր է, հոմ չեմ գնալու մուրացկանություն անեմ, սրան-նրան ձեռք դեմ անեմ: Բայց դե չէ, ինչու չէ որ: Արդեն փորձել եմ, լավ էլ ստացվում է: Մի ամսվա աշխատավարձիս չափով կլորիկ գումար ստացվեց:

Մեզ մոտ կյանքը թանկացել է: Հույսս կապել եմ գերագույնի փոխվելու հետ, այն էլ ի չիք դարձրեց: Որտեղից իմանայի, որ գերագույնն էլ մարդ է և կարող է իր դիրքը կաշառքով ամրապնդել:

Բայց դու մի մտածիր, ամեն ինչ լավ կլինի: Մեր հարևանուհի Սոնային հիշում ես, մեղքս գալիս է, անմարդ կնիկ է, հազիվ համոզեցի, ձեռքիս տակ առա, հա ու չէ էր անում: Չմտածես, նրա հետ պսակվելու մտադրություն չունեմ:

Մտածմունքից է երևի, որ ձեռքս ու ոտքս ավելի հաճախ են սկսել քաշվել, չեմ կարողանում տնից դուրս գալ: Բա սա կյանք է:

Որտեղից իմանայի, որ օր ծերության ժամանակ մենակ կմնամ ու մի բաժակ ջուր տվող չի լինի: Ձեռքիցս հոտ քաշել էր երևի անհրաժեշտ:

Կարևորը հասկանում եմ, որքան էլ ծանր դրության մեջ լինեմ, ձեռքերս խաչած չեմ նստի` դա վատ նշան է: Չէ, չէ սնահավատ չեմ դարձել, խոսք էր ասացի:

Արամից ոչ մի լուր չունեմ, պոչ արավ գնաց: Դե նա էր ձեռս բռնողը: Երևի զգաց, որ մի անգամ կնոջը բան էի ասել ու բան լսել: Կավելացնեմ և թե նույն երես առածն 54

եմ, տակից-գլխից եմ խոսում: Կարևորը դու և փոքրիկը լավ լինեք:

Գյուղապետի հետ հաշիվներս խառնվել են, որոշել է գյուղից ինձ վռնդել, գտնում է, որ պոչը իմ տակն է, որ ինքս եմ գյուղը խառնում իրար:

Մեղսագործ եմ թե ոչ, դա ինձ հայտնի չէ, ինքս էլ հասկանում եմ, որ կույր եմ հիմա ես, ամեն ինչ տեսնում եմ: Այնպես որ նոր ծածկ գտա մեզ համար` կգրեմ, նազ ու տուզ չանես, վեր կենաս ու փոքրիկիս հետ մեզ մոտ կգաս: Չլինեմ-չիմանամ պոչ խաղացնես, կամ հա ասա կամ ոչ: Ինքզ քեզ լավ եմ հասկանում: Գրիր իմանամ անելիքս:

Հա կներես, մոռացել էի: Անցյալ օրը խնամախոս էի գնացել, սրանք չեմ ու չում արեցին . «Չենք տա» ասին, վերջը կակղեցին, համաձայնվեցին: Վճռեցինք պսակադրությունը եկեղեցում կատարել:

Ինչի" եմ ես քեզ այս մասին հայտնում: Չէ որ դու ինձ լավ հասկանում ես, ախր գաղտնիք պահել չգիտեմ:

    

ՈՍԿԵ ՄԻՋԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

    

Հազվադեպ են դարձել նրանք, ովքեր խելացի են կազմակերպում իրենց աշխատանքը: Նրանց հետաքրքրողը ոչ թե ընդհանուրի, այլ իրենց շահն է: Եվ դա է պատճառը, որ նրանք ամեն կերպ իրենց գործը հաստատում են մեկ անգամ ևս իրենց վերաբերմունքով:

Այդպիսիների թվում է Հրանտ Արամիչը` մեր տնօրենը: Անցյալ օրը, խոսքի չափն ու ձևը մոռանալով, այնքան ծանր ապրումների էր հասցրել մեր բաժնի վարիչին, որ շունը ձեռքից հաց չէր վերցնի: Եվ այդ դեպքից հետո մեր բաժնի բոլոր աշխատակիցներով 55

մեր գործի նկատմամբ դարձանք անտարբեր, չէինք միջամտում, չէինք խառնվում` սառը ջուր էր մաղվել գլխներիս:

Ամեն ինչ սկսվեց այն մի հատիկ բառից` չեք աշխատում:

Բայց մեզ մոտ հակառակ նրա մտածումի, ամեն ինչ լավ էր:

Հրանտ Արամիչը փորձառու էր, հնարագետ, սատանան ջուրը կտաներ ծարավ ետ կբերեր: Բայց արի ու տես, որ մեր դժբախտության պատճառը նա էր: Թիզուկես էր գետնի մասում, այքան էլ գետնի տակ: Ինքն էր ու իր ասածը: Բոլորիս մատների շուրջն էր ֆռացնում, ոնց որ հագին սատանի շապիկ լինի: Նրանից ոչինչ թաքցնել հնարավոր չէ, որովհետև ամեն մի սենյակում նա իր ականջն ու աչքն ուներ:

Մեր բոլոր աշխատակիցները իրենց խոսքը դժվարությամբ էին արտաբերում, երբ բառը լեզվիդ ծայրին է, կուլ տալ է անհրաժեշտ:

Ոչ մեկս նրա համար գոյություն չունեինք, գործը գլուխ բերել սիրում էր:

Ողջ հիմնարկի անդամներին պարտք էր: Հազար ու մի պատճառ էր գտնում և իր ուզածին հասնում: Ինքս էլ Արամիչի թակարդն ընկա:

Ամբողջ տարին ինձնից պարտք էր վերցնում, բայց պարզվեց, որ բոլորը սառույցի վրա եմ գրում, իբր թե որոնում է և չի տալիս: Գոնե իրականը ներկայացներ:

Ինքս շատ ահավոր վատ վիճակի մեջ եմ: Մարդը միայն իր փորը լցնելու համար չէ ստեղծված: Կարծես մի սատանա մտավ մեջս, ինչ որ է, որ մի ուրիշ բանի վրա չեմ կարողանում կենտրոնանալ: Մի"թե ելք չկա: Ու գտա: Որքան էլ փորձեն ինձ մատնիչ համարեն, չեմ ընդունում:

56

Որպեսզի ձեռագիրս ինձ չմատնի` համակարգչով ձևակերպեցի նրա աշխատանքային ողջ ուղին, ինչ ինձ հետ էր կապված, կողքինիս, վարիչի: Մի խոսքով անստորագիր բողոք նամակս անձամբ գերագույնի ընդունարան տարա: Եվ զարմանալին այն է, երկու օր հետո հանձնախումբը եկավ հիմնարկ: Երևի նրանց ջրաղացին ճիշտ ժամանակի էի ջուր լցրել:

Հրանտ Արամիչի երեսին գույն չէր մնացել, վախից սպիտակել` պատի ծեփոնի գույնն էր ընդունել: Իսկ վախը մահկանացուդ կնքելու նախապայմանն է:

Արամիչը իր ողջ ունեցվածքը ջրի գնով վաճառել տվեց, որպեսզի կարողանա մաքուր դուրս գալ: Այլ կերպ լինել չէր էլ կարող, հոմ չէր նստի: Քանի" տարի մեջքին կդնեն: Նա չէր էլ մտածում գդալ-գդալ հավաքածը կորցնելու մասին:

Այնքան էլ չէր մտորում իր վաստակածի փոշիացման մասին, որովհետև լավ հասկանում էր, որ ջրի բերածը ջուրն էլ տանում է:

Գերագույնի հրահանգով էլ այդ «ոսկե միջակությունը» իջեցվեց պաշտոնից և դարձավ տնօրենի օգնական:

Արի ու տես, նրան մեր կողքին չտեսնելու երազանքներս փուչիկ դարձավ: Որովհետև նա ավելի կատաղած սկսեց իր աշխատանքը:

Իսկ ինքս էլ այդպես սև շվար մնացի, ո"ւր գնամ, ո"ւր կորչեմ, ախր պարտքերս ոնց եմ փակելու:

Համբերում, համբերում եմ, այլապես սիրտս բերանս կընկնի: Ու երբեմն էլ սկսում եմ բարձրաձայն լաց լինել, գոռգոռալ, թող սիրտդ հանգստանա, թէ չէ ամենը ներս եմ գցում, չէ որ սիրտս կճաքի:

Եվ ամեն անգամ սիրտս մղկտում է, երբ պարտքերիս մասին եմ լսում, օրեցոր աճող թվերը տեսնում:

57

Ուրիշներին կրակե շապիկ հագցնող չեմ, դա էլ իմ մեղքն է է երևի…

    
    
    
    
    

ԱԼԼՈ ~, ՆՈՆԱ

    

- Ալլո, ալլո~, Նոնա Դո"ւ ես: Երկար ժամանակ է, ինչ փորձում եմ քեզ հետ կապ հաստատել ոչինչ չի ստացվում: Ինչո"ւ ինքդ չես զանգահարում: Հասկացա, ժամանակ չունես: Ի"նչ, րոպեներդ է վերջացել, չես լիցքավորել: Մի"թե այդքան դժվար է: Գո"ւմար չունես, ցավալի է:

Դե մեր վիճակն էլ վիճակ չէ: Չորս երեխաներին թողիր վրաս ու գնացիր ընկերուհուդ հետ: Ոսկե սարեր էր խոստանում, թե ամեն ինչ լավ կլինի, ո"րն է լավը: Ողջ տարվա ընթացքում ընդամենը հարյուր դոլար ես ուղարկել: Եվ դա շա"տ ես համարում: Կողքիդ որ մեկը չկա, հարցրու` այդքան գումարով ի"նչ կարող ես անել: Ոչինչ: Մեր տերն ո"վ է, ու"մ յախեն բռնենք, որ փոքրիկներիս հոգսերն կիսեն ինձ հետ:

Մեծահարուստ ազգակա"նս, նա միայն քամի է: Ինքս էլ ինչ ունեմ, որ նրա հետ ոտ պարզեմ: Ի"նչ վերանորոգման մասին կարող է խոսք լինել, մի քիչ կարկատան արեց, որ ծեփոնները չթափվի վրաններս: Եվրո" ռեմոնդ, երբ շատ եվրո բերեցիր, դրա մասին կմտածենք: Դու քեզնից խոսիր: Ասել էիր, որ երեխա ես խնամում, հետո էլ ազատ ժամանակ տղամարդ կպցնում: Էդ մեկը լավ է, ոչինչ չի" տալիս:

58

Սրտաբաց մարդ է, պատմում է իր անցյալի դեպքերը, արկածները և դու հավատում ես նրան: Իսկ գումարի հարցում քցի"պ է: Դա ահավոր է, իսկ մենք հույսներս քեզ հետ էինք կապել, երևում է նորից երեխաներիս դուրս պիտի գցեմ: Արմանս իսկը ինձ է քաշել, պնդերես է: Կարծես դերասանական կուրսեր անցած լինի: Պահը բաց չի թողնում, կարող է գրպանդ մեկ վարկյանում դատարկել: Դրանով էլ ապրում ենք, չէ ինչ եմ ասում գոյատևում:

Ինք"ս աշխատեմ: Ախր ինչպե"ս: Լվացք անել կա, ճաշ եփել, երեխաների անվտանգության մասին հոգ տանել: Կթողնեմ, որ նրանց մատը փուշ մտնի: Ի"նչ կանայք: Այդ մասին ոչ մի խոսք: Գիտես չէ, մի քիչ լոդր եմ, բայց ինքնասածի մարդ եմ, թքածս լիզող չեմ, հպարտ կամք ունեմ: Դու ես իմ միակը: Քեզմից շատ ում կարող եմ սիրել: Համ էլ երեխաներս ինձ չեն ների: Մի խոսքով դերը ճիշտ կատարում եմ: Ողջ օրը եփում-թափում եմ: Տունս մտնես բարևդ կմոռնաս: Լուրջ եմ ասում, կատակ չհամարես:

Խոսեցինք և մոռացա թե ինչի համար եմ զանգահարել…իհարկե գումարի: Ուղարկել ես ընկերուհուդ հետ: Վա"ղն է գալու: Կեցցե’ս: Ինքս էլ մտածմունքի մեջ էի թե վաղն ինչ եմ եփելու: Պատրաստելուց չեմ հոգնում, սովորական է ինձ համար, դե երեխաներն են բծախնդրորեն ամեն ինչ պահանջում: Ախր չկան չգիտեն ինչ բան է: Դե արի ու հասկացրու, որ մայրդ Դուբայում քրտնում է, մեր ոտքը մեր յորղանի չափով պիտի պարզենք…մանկավարժն ո"ւր, խանութպանն ուր:

Կավիճ բռնողի կյանքն էլ մի կյանք չի: Ուրիշները հաջողակ բիզնեսմեն, իսկ ինքս կավիճ բռնող: Չէ, մի մտածիր սիրելիս գույները չեմ խտացնում:

59

Պարզից էլ պարզ է, իմ կյանքը բանի նման չէ: Գրելը չեմ թարգել: Զգում եմ քաղցր մի հոգնություն, նետում գրիչը ձեռքիցս ու վերջ, ոչ մի թուղթ աչքիս չի գալիս: Շուն է` հաչում է: Բոլոր գործերումս սև թելի պես անցնում է մահվանս գուժը: Մի"թե այդ մասին էինք միասին երազել: Գոնե տնավորվենք:

Մայրդ մի անգամ զանգել է ոնց գնացել ես: Ասաց լավ չի, չի գալիս մեզ մոտ, չի ուզում մեր վզին բեռ դառնալ, մտածելով որ մեր հոգսը քիչ չէ: Աշոտի մասին, դեռ քնած է, լավ է: Երևի տակը լցրել է, ամաչում է վեր կենալ ու քեզ հետ խոսի, դրա համար էլ քնած է ձևանում: Երեխա է, ոչինչ, կկարգավորվի:

Ալլո~, ալլո~ Նոնա, կապն անջատվեց: Ախր ինչու անջատվեց, խոսքս կիսատ մնաց, հազիվ էի նրան տանը բռնացրել: Արամիկ հեռացիր, ոտի տակ ինչու ես ընկնում: Դու շուտ անցիր քո սենյակ…չես տեսնում մայրիկիդ հետ եմ խոսում:

«Ալլո~, ալլո~ Նոնա» …իրոք անջատվել է: Ոչինչ, կարևորը որ առողջ է, ձեռքին էլ գործ կա: Տեսնում եք որքան ճարպիկ ու գործունեա կին ունեմ: Որքան մեծ չարչարանքների միջով անցավ, որ ձմեռվա կեսին մեր տաշտը ցամաք ու սառնարանը դատարկ չմնա: Կինս քարը քարի վրա դնող է, գովելի արարք, իսկը զոքանչիս դստրիկն է…