Durun lütfen yüklemiyor...

Makaleler

ԽԼՐՏՈՒՆ ՀՈՂ /պատմվածք/

14:07, çarşamba, 29 nisan, 2015
ԽԼՐՏՈՒՆ ՀՈՂ /պատմվածք/

Ակոսում տաք էր, և տղային քամի չէր առնում: Ջանում էր անշարժ մնալ, որպեսզի գուղձերը, որ եզրերից թափվել էին վրան, փորատակ սահելիս ցավ չպատճառեն: Հագին մաշված, գունաթափ շորեր էին, ու վախ չուներ, թե կկեղտոտվեն: Հեռվից՝ արտեզրի բլրակներից նայողի վրա նա պետք է որ թաքստոցում մրափող կենդանու տպավորություն թողներ: Շրջապատում, սակայն, տղայից բացի ոչ ոք չկար: Այդուհանդերձ նա ժամանակ առ ժամանակ թեթևակի բարձացնում էր գլուխը, տագնապով շուրջը դիտում: Կասկածելի ոչինչ չհայտնաբերելով՝ հանդարտվում էր, ու անհագստությանը փոխարինելու էր գալիս վհատությունը: Լքված, թախծոտ հայացքը մի քանի վայրկյան շարունակում էր ի կախ մնալ գորշ քարակարկառներից, կռատուկի չորացած ցողուններից, ապա տղան գլուխը հակում էր դաստակներին, անջրպետվում աշխարհից: Քամու գվվոցը վերստին խլանում էր, խռիվ մազերն ու թիկունքը ջերմանում էին մայր մտնող արևի ճառագայթներից, ռունգները լցվում լցվում գետնաբույր, թեթևակի փոշեխառն օդով, որ խոր շնչելիս հողից էր ելնում:

Կես ժամի չափ կլիներ այդպես պառկած էր, երբ քամու հետ ականջին աղմուկ հասավ: Տղան սեղմվեց հողին, ասես կամենալիս լիներ մարմնով թաղվել նրա մեջ: Առժամանակ անց զգուշորեն վեր հանեց գլուխը. ոչխարները, ետքից փոշի հանելով, գյուղ էին իջնում: Համաչափ շարժումից բլրակը ալիքվում էր: Հովիվը չէր երևում, ըստ երևույթին, լանջի մյուս երեսն էր անցել՝ հոտին ուղղություն տալու, թեև դրա կարիքը չկար, որովհետև կենդանիներին պատած տենդից պարզորոշ նկատելի էր, որ նրանք հոգնել էին մերկ քարուտները չափելուց և առանց միջամտության կգտնեին տան ճամփան: Աղմուկ բարձացնողը շներն էին. Տեսել էին տղային, հոտն առել: Նրանց զգալի տարածություն էր բաժանում, և կենդանիները երկվության մեջ գազազած հաչում էին՝ չիմանալով ինչպես վարվել. հետաքրքրասիրությունը բավարարելու համար վազել ցելերի կո՞ղմը, թե վտանգի չենթարկվելով՝ մնալ: Ի վերջո, հովվին, հոտին մերձ լինելու ցանկությունը հաղթեց, և երբ ոչխարն ամբողջովին անցավ բլրի մյուս երեսը, նրանք դժկամորեն, բայց ձեռք քաշեցին տղայից: Վերջին պահին մեկը, որ ետ էր ընկել, խռնդատի մոտ ոտքը բարձրացնելով՝ դադար առավ, ի նշան բանի, որ նման պետքերի դեպքում մարդու ներկայությունը նշանակություն չունի, շրջվելով՝ դարձյալ մի երկու բերան հաչեց, հողը ճանկերով քանդելով ևս մի ապացույց թողեց՝ տիրույթի իրենը լինելու, ապա աճապարեց հասնել ընկերոջը:

Տղան իրեն ավելի մենակ զգաց: Կկամենար շներից, ոչխարներից մեկը լինել. նրանք գնալու տեղ ունեն, ոչ մի հանցանք չեն գործել ու խղճները մաքուր է, իսկ ինքը…

Նա ոտքի ելավ: Աստղափուշը, քամու բերանն ընկած, կաղին տալով գլորվում էր հերկերով: Լսելի էր իշկաթնուկի սվսվոցը՝ արտեզրին, միջնակներում, փետրախոտինը՝ քարափներում: Արտի լայնքով ձգվում էին հեռագրասյուները, որոնք ձորակը կտրել-անցնելով՝ ելվերում էին սարալանջով, կորչում հեռուներում: Մտաբերեց բանաստեղծությունը, որ եղբոր ծոցատետրում էր կարդացել.

Քամին փոշի էր մաղում:

Տխուր երգում էին հեռագրասյուները:

Մի շուն կլանչեց հեռվում:

-Աշուն էր:

Ապա նա տաղտուկը ցրելու համար գրկելով սյուներից մեկը՝ այտը հպեց նրան: Հաճելի էին թե փայտում ներծծված մազութի հոտը, թե ներսում ամբարված արևի ջերմությունը և թե մարդկային լեզվով անթարգմանելի մեղեդին, մրմունջը, որ սյունն ի վար իջնելով՝ ծծվում էր ականջը, պարուրում մարմինը: Հեռագրասյուները հուշիկ երգում էին: Այն թեև անծանոթ, անհասկանալի, անմեկնելի, բայց մարդկային հոգիներից պոկված թրթիռ էր՝ յոթ սարից այն կողմ գտնվող մեծ, անծանոթ աշխարհի, երկրների, քաղաքների մասին պատմող:

Բռնցքաչափ գլաքար վերցնելով՝ թեթևակի զարկեց սյանը, որը դղրդաց, ցնցվեց և երկար չէր հանդարտվում: Տղան վախեցավ, կարծեց, թե անհարկի միջամտությամբ խառնեց լարերով ընթացող խոսակցությունները, ու հիմա մարդիկ կգան, կոլորեն ականջը: Վախվորած՝ շուրջը նայեց: Ամայություն էր ամենուր՝ ճնշող, անկենդան: Միակ ջերմ, կենդանի, խոսուն էակը սյունն էր: Քարը, որ գցել էր, կրկին ձեռքն առավ: Խփում էր, ականջ պահում: Բլթակը կարմրել, ցավում էր, բայց շարունակում էր սեղմվել ու սեղմվել սյանը: Թվում էր, հիմա, հիմա, ևս մի հարված, և բառերը կտարբերակվեն, կհստակվեն, կդառնան ըմբռնելի: Սակայն պահը չէր գալիս:

Ու հանկարծ նա մտաբերեց գործուղումով երեք տարի հեռավոր Դուշամբե աշխատելու մեկնած եղբորը, ով, հոր ասելով, պիտի գար: Ի՞նչ կլինի, եթե խոսի հետը, պատմի կատարվածի մասին, խորհուրդ հարցնի: Ինչքան չլինի, տարիքով մեծ է, աշխարհ տեսած:

Մտածելն ու քարով հարվածելը միաժամանակ եղան: Սպասեց արձագանքին, որը չուշացավ:

-Ալո, ալո: Պարույր եղբորս եմ ուզում:

Պատասխանը հնչեց հայերենով, հստակ, ինչպես՝ եթե կողքիդ խոսեին:

-Հիմա, -և շեկլիկ ծամերով սիրունատես քարտուղարուհին՝ կինոնկարում տեսածի նման, կիսաբաց դռնից ժպտալով ձայնեց. -Հայաստանից է, ձեզ են ուզում:

Տղան սպասեց, մինչև եղբայրը վերցնի լսափողը, ապա հուզված՝ թեթևակի զարկեց սյանը՝ դը՜նգ:

-Բարև, -շփոթվեց նա:

-Բարև՞, -հարցական պատասխանեց Պարույր եղբայրը: -Ո՞վ է խոսում: Սպասիր, սպասիր… Գալե, ճանաչեցի… Գալուստ, դու՞ ես:

-Ես եմ, -հրճվանքից տղան լացակումեց:

-Որտեղի՞ց ես զանգում, ախպերիկս:

Պատասխանն ուշացավ: Գալուստը հապճեպորեն այտերն ի վար հոսող արցունքներն էր սրբում և մոռացել էր քարի մասին: Պարույր եղբայրը կողքին էր, ներսում, ինչ-որ տեղ:

-Ի՞նչ է պատահել, Գալե: Ինչու՞ ես լալիս: Հը՞: Մերոնք լա՞վ են: Դե խոսիր, անուշս:

Տղան արցունքից թրջված գլաքարով թույլ, որպեսզի եղբոր ձայնը չկորչի, դիպավ հեռագրասյանը:

-Դե, խաղաղվիր, Գալես, Գալուստս, ախպերս: Հասկացա՝ կարոտել ես: Ես կգամ, համբերեք մի քիչ էլ՝ մեկ-երկու ամիս: Նոր տարուն անպայման տանը կլինեմ: Քեզ համար տոնածառ եմ բերելու՝ իսկական: Ուզու՞մ ես:

Գալեն գլխով արեց, ժպտաց՝ ավելի պինդ սեղմվելով հաղորդիչին:

Եղբոր ձայնում հանգստացնող, հարազատ շեշտ կար: Նա այժմ գրեթե չէր լալիս:

-Քեզ եմ ուզում, դու էլ ինձ հերիք ես, շատ ես, -համարձակություն հավաքելով՝ ասաց:

-Շուտով միասին կլինենք: Գյուղում հիմա գյուղատնտեսի տեղ կա, ճի՞շտ է: Կգամ, ու այդ աշխատանքն ինձ կտան, իսկ գարնանը՝ օրերը հենց տաքանան, նոր սենյակի պատերը կբարձրացնենք: Էլի մնում է, գիտեմ՝ վրան գործ չեք արել:

-Հայրիկը քո ճամփան է պահում: Հենց սենյակը պրծնենք, -ասում է, -Պարույրին կամուսնացնեմ: Աղջիկ էլ ունեն ընտրած:

-Չեղավ: Բա որ ես էլ բռնեմ ու մեկին հետս առած գա՞մ:

-Շեղա՞չքի, -տարակուսեց տղան:

-Թեկուզև, ի՞նչ կա որ: Տաջիկները մեզ շատ նման են: Ապրածս գյուղում կան, հայից չես տարբերի:

-Դու քաղաքում չես ապրու՞մ, -էլ ավելի զարմացավ Գալեն:

-Չէ, Գարմում եմ: Պամիրի լեռները գիտե՞ս: Աշխարհագրությունից պիտի որ անցած լինեք: Ուսուցչից թաքուն դու չէի՞ր գրատախտակին գրվածի Մ-ն Ն դարձնելով Պամիրը պանիր կարդացել: Ո՞րդ պատմեցիք: Մի քանի գյուղի են կցել: Ձիով եմ ման գալիս: Ոտքից գլուխ սպիտակ է՝ տեղ-տեղ սև պուտեր շաղած:

Գալուստի գլխում պատկերներն արագությամբ փոխվեցին: Խարտիշագեղ քարտուղարուհին, աշխատասենյակը մոռացվեցին: Հիմա մտաժապավենին գյուղական ճանապարհ էր, երկկողմանի բամբակի դաշտեր, շերտավոր հագուստներով կանայք՝ ճերմակ ծովում: Բանթողից հետո դաշտամիջյան ճանապարհով ձիուն նստած գալիս է եղբայրը: Սկզբում միայն գլխարկից բարձրացող ծուխն է երևում, ապա՝ գլուխը, դեմքը, հետո նոր մնացածը: Ու այդ ամնեը՝ կրկնապատկերմամբ, ձյունաճերմակ լեռնակատարների հիմնապաստառին:

-Դու գիտես, ինձ ի՞նչ, -գլուխը մտցնելով օտարազգի հարս ունենալու մասին իր իսկ հորինած միտքը և մեծ եղբորից փոքր ինչ հիասթափված՝ ասաց Գալուստը:

-Դե լավ, կատակում էի: Ամեն խոսքի մի հավատա, -սփոփեց եղբայրը: -Դու մերոնցից, քեզնից պատմիր: Այսօր ի՞նչ ես արել: Հիմա ինձ ամեն մանրուք հետաքրքիր է: Որ իմանաս, որքա՜ն եմ կարոտել մեր քարերին, ձեզ…

Գալուստը շուրջը նայեց: Քարքարուտներում ի՞նչ կա, որ ինչին կարոտես: Եղբայրն էլ բան գտավ ասելու:

-Գնացել էի շրջկենտրոն:

-Մենա՞կ:

-Չէ, Լեռնիկն էլ էր հետս:

Ո՞ր Լեռնիկը:

Հայկազենց: Տունը Նախավկա սարի տակն է, հիշեցի՞ր:

-Տեղը չբերեցի: Հետո՞, ի՞նչ ունեիք շրջկենտրոնում:

-Եսիմ…

-Տետր, բա՞ն կար առնլու:

-Չէ: Լեռնիկն ուզեց: Մերը ծեծել էր, տնից դուրս արել: Ինքն էլ եկավ, թե՝ գնանք: Համոզեց…

-Գալե, մի քիչ մանրամասն: Ինչու՞ էր ծեծել: Տրամադրությունդ, մի տեսակ, տեղը չէ: Հայերենն ի՜նչ անուշ լեզու է, չեմ իմացել: Դե խոսիր, խոսիր…

-Պատմելու բան չկա:

-Որ չկա, ինչու՞ ես քթիդ տակ ծիծաղում: Չեղածի համար չէր ծեծի:

-Ամաչում եմ: Լավ, որ ասում ես… Լեռնիկն ամեն օր տակը թրջում է, մերն էլ՝ ծեծում: «Տեղաշորը փտեց, -գոռում է, - բուրդ չմնաց»: Երեկ գիշերն էլ… Մտքին եղել է ոտքերով չորացնել, որպեսզի տնեցիք չիմանան, բայց շատ քսելուց, տանել-բերելուց տակի փռածը պատռել է:

-Դա, ոչինչ: Բոլորս էլ նման բաների համար ժամանակին ծեծ կերել ենք: Մեր տեղաշորերը, կարծում ես, մոռացե՞լ եմ, համարյա ամեն առավոտ արևին էին գցում: Հետո՞: Ոտքով գնացի՞ք, թե ավտոները հիմա շատացել են:

-Գյուղից մթերման ցորենը կայարան տանողներ կային: Հետները գնացինք:

-Շուկան մնու՞մ է: Դաշտի գյուղերից դեղձը, խաղողը բերում էին՝ դեղին սաթ, խավը վրան: Սարեցի տղա՝ անփող, աչքներս մրգի կարոտ, շլմորած կանգում էինք, անցուդարձին խանգարում: Այդ պահին միայն մի՝ մեղվաճանճ դառնալու ցանկություն ունեինք: Խառնվենք, -ասում էինք, -քթոցին վրա տված մեղուներին, կնճիթներս խրենք ամենալավ ողկույզի մեջ ու ծծե՜նք…

-Հայրոն երեկ մի դույլ խաղող էր առել: Ես հետն էի: Մի թափից կերանք:

-Մեր ժամանակ առևտուրը փողով չէր: Խանութը համարյա միրգ չէր ստանում: Հույսը դաշտեցիներն էին: Դու չես հիշի. ցորենն ավելի բարձր գին ուներ: Երկու քաշ խաղողի դիմաց նոր մի չափ խաղող էին տալիս, հետո դարձավ մեկին՝ մեկ: Իսկ հիմա, երևի, ոչ կարգին ցորեն է մնացել, ոչ Ոսկեհատ խաղող:

Զբոսայգի գնացի՞ք: Առաջին կարուսելը տասներորդ դասարանում եմ նստել: Ականջի մեկը պոկված եղնիկ էր, մտքիցս դուրս չի գալիս: Ջարդած տեղում գիպսը երևում էր: Կյանքիս առաջին լուրջ հիասթափությունը նույնպես այդ օրն ապրեցի ու գիտե՞ս ինչու - մտքովս չէր անցել, թե դրանք՝ խորոտիկ եղջերուները, ուղտերն ու եղնիկները, փղերը կավճից են: Տուն դառնալիս մի քանի երեսառածներ էլ, ինչ է թե շրջկենտրունում են ապրում, իրենցը մերից մեծ գյուղ է, ամեն օր շուկա, զբոսայգի գնալ-գալ ունեն, ընկան ետևներիցս, մտքներին մեզ ծեծել կար: Մինչև կամուրջ եկան, հետո, երբ ավտոբուսի սպասող մերոնց տեսնելով սրտոտեցինք, ձեռ քաշեցին:

-Ինչ որ պատմում ես, ինձ հետ էլ եղել՝ մի քսան անգամ: Մենակ թե կարուսելը հիմա չի աշխատում, գարնանից կանգնած է: Ծառերի տակի արձաններն էլ տվել փշրել են:

-Բա հետո՞, ամբողջ օրն ի՞նչ արիք: Երևի փող էլ չի եղել մոտդ: Անոթի գնացել, անոթի եկել ես: Գալուց հետս անպայման սեխ եմ բերելու՝ որքան կարողացա: Միջինասիականը գիտե՞ս մերից ինչքան մեծ է՝ քաղցր-քաղցր: Գետնից չես կարող կտրել ու՝ էժան, ջրի գին: Կիլոյով չեն ծախում, է, հատով՝ ժամանակը, տարին գիտի: Գալե՞: Տուն ինչո՞վ հասաք: Այ տղա, մենակ ես եմ խոսում, պատմիր…

Հեռագրասյունը գրկած Գալուստի վրա ասես սառը ջուր լցրին: Դարձյալ լքված, մենակ զգաց, լսելի դարձավ քամու սույլը, տեսանելի՝ քարափների գորշությունը: Երկյուղած՝ ականջը կրկին հպեց փրկարար սյանը, ուր մեծ եղբայրն էր՝ Պարույրը, հեքիաթը հրաշապատում:

-Պարույր, Պարույր… Ես քեզ հիմա գաղտնիք պիտի հայտնեմ: Լսու՞մ ես: Դու, միմիայն դու կարող ես ճանապարհ ցույց տալ: Արցունքներիս ուշադրություն մի դարձրու: Եթե ասես՝ խելառխոտ կեր, կուտեմ, քարափից գցվիր՝ կգցվեմ, թույն առաջարկես, կխմեմ: Քո խոսքն ինձ համար օրենք է, իմ մեծ ախպեր, իմ Պարույր ախպեր: Ամբողջ օրը հաց չեմ կերել, տուն չեմ գնացել ու չեմ գնա, որովհետև… ճամփին փորձանք պատահեց: Հավատա, ես մեղավոր չեմ, ինքս էլ չգիտեմ, չհասկացա, ինչպես եղավ: Էլ պահել հնարավոր չէր, մատներս իրենք իրենց բացվեցին: Չէի ուզում… Թող, թող լաց լինեմ, այսպես ավելի հեշտ է: Ամբողջ օրը ներսումս եմ պահել, ինձ կերավ, սիրտս տրաքվում, պայթում է…

Կեսօրին ես ու Լեռնիկը, դես-դեն պտտվելուց դադրած, տուն գալու համար կամուրջ եկանք: Ավտոբուս չնստեցինք. Ոչ մեկիս մոտ փող չկար: Ես ասի՝ ոտքով գնանք: Ճամփին՝ վանքի մոտ, որի կեսից շատը փլած է, բեռնատար հանդիպեց: Վրան բան կար բարձած, հազիվ էր դարը ելնում: Որոշեցինք թաքուն նստել: Մեզնից անցավ, թե չէ, վազեցինք: Սկզբում ես ելա, ետևիցս՝ Լեռնիկը: Չգիտեմ, հիշեցի՞ր. ինքը փոքր-մոքր տղա է -ուժը չէր պատում ձգվի: Ոտքը տակի երկաթին չէր հասնում, կախվել մնացել էր: Երկու ձեռքս գցեցի, որ օգնեմ: Անաստվածը գոնե մի քիչ ուժ տար: Ավտոն էլ հակառակի պես ձորը ելնելուց հետո սկսեց թափ առած գնալ: Փոսը չլիներ, բաց չէի թողնի: Թռցրեց ինձ էլ, վերևում եղած-չեղածն էլ, և Լեռնիկն ընկավ: Տեսա, գունդուկծիկ եղել, չի շարժվում, իջա՝ ընթացքից ետևանց թռա: Միայն ծնկներս առան ասֆալտին: Մի քիչ քերծվել են, բայց դա՝ հեչ: Մոտեցա, ձեն տվի: Չպատասխանեց: Շարժեցի - լխկած ծիրանը քեզ օրինակ: Քթի արյունը, որ տեսա, ծնկներս թուլացան, ասի՝ կա, չկա, մեռել է:

Պարու՞յր: Մի քիչ դադար առնեմ, հա՞: Շվարեցիր, չէ՞: Բա որ իմ տեղը լինեիր… Դե, մի բան ասա, խորհուրդ տուր:

Գալեի թախանձագին հայացքը սյունն ի վեր ելնելով՝ հասավ լարերին ու ուղիղ գծով կտրեց անցավ սարը: Այնտեղ՝ Պամիրի լեռներում, չգիտես ինչու, լռում էին: Քամու շվվոցը չլսելու համար այտի դիրքը փոխելուց հետո ծածկեց ականջը, անշարժացավ: Եվս մի քանի վայրկյան, և միալար աղմուկի մեջ վերստին զատվեց եղբոր ձայնը:

-Գալե, տխուր լուր հայտնեցիր: Ընկերդ իսկապե՞ս մահացել է:

-Չեմ կարող ասել, ես…

-Դու ի՞նչ:

-Չմնացի, փախա:

-Չեղավ: Վատ բան ես արել: Քեզնից չէի սպասում: Դժվար կացության մեջ գտնվողին լքել չի կարելի: Դա մեր տոհմին հատուկ չէ:

-Պարույր, էլ մի ասա: Արդեն հազար անգամ մտքումս ինձ բոլորի աչքի առաջ կախաղան եմ հանել, քացու տակ առել, ճաշարանի դիմաց վեր եմ ընկել, ու անցնող-դարձողը թքել է վրաս - ի՞նչ օգուտ: Վերգոն եմ ես… Երբ վախս անցավ, ու մի երկու ժամից ետ եկա, մարդ-մուրդ չկար: էլ չիմացա՝ տարել էին, թե՞…

-Սկզբից կասեիր: Կարևորն այն է, որ վերադարձել ես: Ուրեմն՝ խիղճդ տանջել է: Իսկ վախը մարդկային հատկություն է, բոլորին հատուկ թուլություն: Քո տարիքն ի՞նչ է, որ գլուխդ չկորցնեիր: Կարևորը, նորից եմ ասում, վախին հաղթելն է: Իսկ գուցե առանձնապես բան չէ՞ր պատահել, ի՞նքն է իր ոտքով գնացել: Ինչպե՞ս ընկավ, գլխիվա՞յր:

-Չեմ հիշում, գիտեմ, որ ձեռնափերով, դեմքով զարկվեց ասֆալտին: Դրա քիթն էլ տեղից խախուտ է, հանաքով չկպած՝ արնում է:

-Բա գյուղում ի՞նչ են խոսում: Սպասիր, դու ու՞մ տնից ես զանգում:

-Ոչ մի տեղից, դաշտում եմ:

-Դու տուն պիտի գնաս, Գալե, լսու՞մ ես: Հենց հիմա: Մանկամտություն է արածդ: Ոչ մի լուրջ բան, համոզված եմ, չի եղել: Պատահեր, մերոնք կխառնվեին իրար, քեզ կփնտրեին: Դրա մասին հեչ չե՞ս մտածել:

-Հա՞, Պարույր:

-Բան եմ ասում: Զոռ ես տվել երևակայությանդ, ձեռքին գերի ընկել: Գիշերով ի՞նչ ես շինում դաշտում, հիմա որտե՞ղ ես:

-Մարդսպան ձորում: Բայց թե՝ մութ չէ, այ Պարույր, արևը հլա որ մայր չի մտել:

-Հա, ճիշտ որ… Խառնեցի: Այստեղի ու մեր ժամերը տարբեր են: Մարդասպան ձոր ինչու՞ ես գնացել: Չլինի՞ ուզում էիր քարափից գցվելով մի մահը երկու շինել: Քամիները գլխիցդ հանրր, լսու՞մ ես: Դու գյուղ իջիր: Եթե անգամ իսկապես… Չնայած, չեմ հավատում: Դու պարտավոր ես տեղում լինել: Հասկացա՞ր: Քո հայրը Համզեն է՝ Համազասպը:

-Պարույր, որ ասում ես, մերոնք կփնտրեին: Նրանք որտեղի՞ց իմանան, որ ես ու Լեռնիկն իրար հետ ենք եղել:

-Քեզ էլ թվում է՝ ձեզ ոչ ոք միասին չի տեսել, հա՞: Եթե այդպես է, էլ ումի՞ց ես վախենում: Դու ոչ շրջկենտրոնում ես եղել, ոչ Լեռնիկ տեսել:

-Դա լինելու բան չէ, ես չեմ կարողանա:

-Տեսնու՞մ ես: Գալես, քեզ փորձելու համար էի ասում: Դու հրաշալի, անմեղ տղա ես ու անհոգի, խղճիդ դեմ բան չես անի: Դե, բարի գիշեր, իմ կողմից համբուրիր Ծովոյին, Մերուժանին, Տարոնին, Թորոսին, Խորենին, Արային, Մասիսենց չմոռանաս, իսկ հայրոյին ասա, որ հրես, գալիս եմ: Թող մի անգամ էլ խոսի տնօրենի հետ: Եղա՞վ:

-Որ ասում ես… Դու էլ շուտ պրծիր գործերդ ու արի: Քեզ հետ հեշտ է: Հեշտ է…

Գալուստ թողնելով սյունը՝ շրջվեց գյուղի կողմը: Արևմուտքը կարմրել էր: Նման գույներ մեկ էլ անցյալ տարի Մինաս նկարչի կտավներին էր տեսել՝ քաղաքում, երբ էքսկուրսիայի էին տարել: Այն կարմրի, նարնջագույնի, դեղինի ու բնության երանգապնակի էլի ուրիշ, անանուն ներկերի շաղախ էր, խառնուրդ, որով վրձնել էին հորիզոնն ամբողջ, Հայկական պարի հյուսիսկողմյան թևի ու Առճո լեռնագագաթներրը, երկնքի տարբեր շերտերում անշարժացած փետրավոր ամպերը, այդ ամենը տեսնելու մտադրանքով վաղաժամ ճամփա ելած լիալուսինն ու քարաբլուրները մերձակա: Երանգներն աչքի համար այնքան աննկատ էին փոխվում, որ շերտերը, սահմանները զատորոշել անհնար էր: Գունախաղը երկա՜ր մնում էր՝ անգամ արևի մայր մտնելուց հետո:


    

Իրենց ու հորեղբայրների տները՝ մեկական հացատուն, գոմ, սրահ, կից էին: Հողե տափակ տանիքները, որոնք միայն երդիկի մոտ կորություն ունեին, այնքան, որպեսզի անձրևաջրերը ներս չլցվեն, հոգածու ձեռքերի պակասից տեղ-տեղ սկսել էին նստել, մանավանդ Սեդրակենցը, ում երկու տղան գյուղից հեռացել էին՝ հայրական օջախը թողնելով ի պահ Լևոն հորեղբոր Մասիս որդուն: Նա հնի կողքին երկհարկանի նոր տուն էր շինել, մնացածը դարձրել խորդանոց, մառան, մարագ: Գալեենց ննջասենյակն ու միջանցքը՝ շարած գյուղի սրբատաշ քարով, փայտեհատակ առաջին տներից էր՝ հնին կպած, նրանից մեկուկես մետր բարձր: Տղայոց սիրած խաղերից մեկը ջրհորդանի թիթեղներից բռնած տանիք բարձրանալն ու մյուս երեսին թողնված կիսապատուհանով ձեղունի տակ մտնելն էր, որտեղ պատշգամբի վրա բացվող բավական մեծ մի դիտանցք ևս կար, ուրկից և չորացած խոտը, դատարկ փեթակներն ու զանազան հնոտիներ էին վերև հանում: Մի դուռ ներսից, մյուսը՝ պատշգամբից, տանում էին կիսակառույց սենյակը, որ ավելի մեծ էր: Երրորդ տարին կուտակած էին մնում քարն ու ավազը, պատերի երկայնքով՝ փայտամածները՝ վրան կործած ծուռումուռ դույլեր, տաշտեր: Տնեցոց հավաքատեղին գարունքից աշուն բացօթյա պատշգամբն էր. այնտեղ էին ընթրում, զրուցում՝ մանավանդ հյուր եղած ժամանակ:

Գալուստը վճռեց, նախքան տնեցիներ աչքին երևալը, ձեղնահարկից ունկնդրել ներքևում ընթացող խոսակցությունը, պարզել տրամադրությունները, այդու մտմտալ անելիքը: Քարերից բռնելով ելավ հորեղբոր հացատան կտուրն ու, փլվածքները հուշիկ շրջանցելով՝ մոտեցավ տանը: Նույնքան զգուշորեն, որպեսզի թիթեղն անախորժ ձայներ չհանի, ձգվեց, բարձրացավ կղմինդրներին, ապա կատվի քայլերով, գրեթե սողեսող ուղղություն վերցրեց դեպի օդանցքը: Ցերեկով դա մեկ-երկու րոպեի գործ էր, բայց հիմա գիշեր էր, բարձունքից բացվող դատարկությունը՝ ահաբեկող, բռնվելու ահը՝ իր հերթին: Քիչ անց ձեղունի ներքո էր: Ներքևում լույս էր վառվում, աղմկում էին, ծիծաղում: Թեթևացած սրտով առաջացավ. գիտեր, որ արրհեստական լույսի տակ ներքևից վերևում գտնվողը չի երևում, միայն թե անզգուշությամբ չմատնի տեղը՝ գլուխը շատ կախելով կամ թե հող թափելով:

Առավել հաճախ հորեղբոր տղայի ձայնն էր լսվում, երբեմն-երբեմն՝ հոր: Մեկ-երկու նախադասություն ունկնդրելուց հետո գլխի էր, թե ինչի մասին է խոսքը: Մասիսն այն պատմում էր միայն տրամադրության բարձր պահի, գինով ժամանակ: Դա նրա առասպելն էր, և ամեն անգամ, երբ խոսք էր բացվում Ռուսաստանի, խոպանի մասին, մեկնումեկը խնդրում էր պատմել, ու նա սկսում էր, և մյուսները բերանբաց լսում էին, փոքրերը՝ մանավանդ:

-Թաթարները՝ տղամարդ-կին, կացիններն առած ընկան ետևիցս:

-Հրացան էլ, -լրացնում էր մեկնումեկը:

-Խանչալներով, եղաններով: Ես քսան կասեմ, դուք հիսուն հասկացեք, գյուղովի: Պարույրիս ասեմ…

Պարու՞յր: Գալուստն անակնկալ հրճվանքից մազ մնաց ներքև ընկնի: Ուրեմն՝ եղբայրը եկել է: Եկե՜լ է: Ահա թե ինչու են ուրախ, բաժակ-պատառաքաղների ինչ ձայն է: Լեռնիկին էլ, պարզ է, բան չի եղել, թե մահանար, ի՞նչ սրտով պիտի քեֆ անեին: Ի՜նչ լավ եղավ, տաշ-տուշ…

Նա գլուխը հակեց: Սեղանի կեսն էր տեսանելի, հոր ալեխառն մազերը… Կողքանց էր նայում: Արծվենի հայացքն ու՞մ էր ուղղված՝ Պարույր որդու՞ն: Կողքին Ծովոն էր, դեմ-դիմաց՝ հորեղբոր տղա Մասիսը՝ հաստ, սրածայր բեղերով, թշերը գինուց, առողջությունից՝ կարմիր, մաշկի տակ ձգվող թել-թել մազանոթներով:

-Չորս կողմը աշունքվանից քանդած կարտոլի դաշտ էր, ցեխ: Գետն էլ նոր էր բացվել: Սարոյիս ասի՝ գցվի ջուրը:

-Ցրտի՞ն:

-Ցուրտ… Պաղ, սառույց, ափերի մոտ՝ պուզ բռնած:

-Ո՞ր գետն է եղել, -հարցնողը Մերուժն էր, թեև լավ էլ գիտեր, որի մասին է խոսքը:

-Ուրալը: Մերուժ տղա, դու լինեիր…-մեծամտեց Մասիսը:

Նրանք հասակակիցներ էին՝ գրեթե նույն տանը մեծացած, շատ ժամանակ նույն ամանից կերած, և բնական էր հակամարտությունը:

-Ես էլ հավատացի: Թոքաբորբ անգամ չի ընկել: Համ էլ, Մասիս, դու լողալ որտե՞ղ ես սովորել:

-Երբ գիրքը ձեռիցդ չէիր գցում: Հիմա ի՞նչ, ուզում ես ինձ սուտ հանե՞լ:

-Բան ե՞րբ ասի:

-Հլա փորձիր: Էն ժամանակ, որ ես գրազով Ուրալը կտրեցի ու առանց ոտքս մյուս ափը դնելու ետ եկա, դու ու՞ր էիր:

-Մեկից ասա՝ Եվրոպայից լողալով անցել ես Ասիա:

-Տո, որ ամեն բան գիտես, կարդացվոր ես գլխիս կտրել, Ուրալը կյանքումդ տեսած կա՞ս:

-Չէ, -խեղճացավ Մերուժը:

-Դե որ՝ չէ, սուս արա: Հորոխպեր, -Մերուժին ջարդուփշուր անելուց հետո պատմությունը շարունակեց Մասիսը, -Ուրալի լայնքը կլինի, որ սուտ չասեմ՝ ձեր տնից մինչև Նախավկա առուն: Աշխարհի ամենամեծ գետերից է:

-Ամազոնի՞ց էլ:

-Ամազոն-մամազոն չգիտեմ, բայց մեծ է:

-Երևի ուզում ես ասել՝ արագահոս, -հաշտության ձեռք մեկնեց Մերուժը:

-Ապրես: Կարդացածդ հազիվ մի տեղ պետք եկավ: Մերուժ, թե քո ուսումն իմն էր եղել, թագավոր կդառայի: Բառը մտիցս թռավ, ո՞րն էր, -հարցն ամենափոքրին ուղղելով՝ վերստին եփ եկավ Մասիսը:

Տարոնը վախեցած՝ ավելի ամուր տեղավորվեց եղբոր ծնկին:

-Արագահոս, -հուշեց Խորենը:

-Հա, շատ արագահոս, լեռներից իջնելիս մանավանդ՝ զմփզմփան ջուր է: Տերտերի ձորինի, երևի, հինգ հարյուր չափ:

-Երնեկ մեր գյուղով անցներ, -ծոր տվեց Թորոսը:

-Խելոք բան խոսի. եղած-չեղածը կսրբեր: Հլա դու Ուրալ ասա… Վիշապի հետ խաղ ե՞ս անում:

-Հնար լիներ, գոնե մի օրով Սևան շուռ տային: Մեկից հազար հարց կլուծվեր: Կղզին էլ կղզի կմնար:

-Բա հյուրանոցները, երկաթգիծը, անտառը: Գիտե՞ս ինչքան գումար է ներդրվել, -նկատեց Մերուժը: -Ջրի տակ կանցնի ամբողջը:

-Գրողին: Մեզ Աշոտ երկաթի ժամանակների Սևանն է պետք:

-Բանասերը խոսեց, -հեգնական տոնի անցավ Մերուժը: -Արևմտյան Հայաստանն էլ չե՞ս ուզում:

-Շատ: Շատ եմ ուզում: Ահավոր շատ, -Խորենի դեմքը խոսքին համահունչ էր:

-Դու թաթարների պատմությունն արա, դրանց հետ գլուխ մի դիր: Թողեք շարունակի, -սաստեց Համզեն:

Գալուստը նրա աչքերում թաքնված ժպիտ, միաժամանակ հպարտություն տեսավ: Հայրը սիրում էր Մասիսին, թերևս, իրենցից ավելի, որովհետև գյուղում մնալով՝ շեն էր պահում եղբոր տունը:

-Որտե՞ղ հասա… Հա, թաթարները գետին դեմ առնելով՝ կանգնեցին: Ոչ մեկը սիրտ չարեց ջուրը մտնել: Տեսան՝ չեն կարող, սկսեցին կրակել…

-Չապաևի կինոյի պես, -հիացքը չկարողացավ զսպել Տարոնը:

-Սարո, լող տուր, -հենց կրակոցը դադարում էր, ասում էի: Որտեղ պետք էր՝ Սարո, սկի, -գոռում էի: Բա՜…

-Ասում ես՝ ինչու էին ետևիցդ ընկե՞լ, -հարցրեց Պարույրը:

-Մոռացել եմ, -բեղերի տակ խնմնդաց, սղալեց:

-Խոզի միս էր կերցրել թաթարներին:

Քրքիջ լսվեց:

-Թողեք պատմի, -մեղմ նկատեց Պարույրը:

-Կյանքումս առաջին անգամ ասի՝ ծնունդ անեմ: Գործն էլ նոր էինք բռնել: Քաղաքից քսան կիլոյի չափ խոզի թարմ միս առա: Ես ի՞նչ իմանամ, որ դրանց կրոնով չի կարելի: Հիմա՝ չէ, հիմա լավ էլ ուտում են, իսկ իմ պատմածը… Պարույրիս որ ասեմ, ուզածիդ պես քեֆ արինք՝ խորովածով, տնական օղիով, դու կիմանաս՝ սամագոն են ասում: Նախագահն էր, բրիգադիրներից կային, երևի, տասնհինգ մարդ: Էդքանից հետո մերոնցից մեկը խոսքի մեջ միամտվելով՝ խոզի անուն է տալիս, գովում: Դու մի ասա՝ դրանց համար ավելի մեծ վիրավորանք չկա, նույնն է, թե հային մեր քֆրեն:

-Սրտամեռ-սրտախորովները… Թե ի՞նչ գործ ունեիր ուրացողների հետ, -խորքից լսվեց Մասիսի մոր ձայնը:

-Բա, հորոխպեր, մենք էլ՝ ես ու Սարոն, բանից անտեղյակ ջրի ենք գնում, տեսնեմ վրա տվին: Խմած ժողովուրդ…

-Արևաթաղները խանչալով էրեխուս ջրի վրա կզուկ վախտ զարկել են: Ու՞մ էի մի կտոր հաց տվել, բա որ սրտին, թոքին առներ:

Նուշո տատի խոսքում տագնապ կար: Նա, հավանաբար, մտովի Մասիսին տեսնում էր ջրհորի կողքին արնաթաթախ ընկած, շուրջը ծառացած նժույգներին՝ նեղաչք, միջնադարի հագուստ-կապուստով թաթար-մոնղոլներ:

-Ցույց տուր, ցույց տուր, -տեղից ելան Ծովոն, Թորոսը, Խորենը:

Գալուստն էլ ավելի կախվեց ցած: Մասիսը վարպետ շարժումով վերնաշապիկը ետ տարավ՝ բացելով թիկունքը: Թոքերի մասում՝ անմիջապես անութի մոտ իսկապես բավական մեծ սպի կար: Մարմնեղ, տարիքը՝ քառասուն, դերասանական ակնհայտ շնորհքով, երևակայությամբ օժտված… Նա փոքրերի աչքին պետք է որ հերոս երևար, քաջազուն այր: Իսկապես էլ սրտոտ տղամարդ էր:

-Վախ, վախ… Բա որ թոքին առներ:

Այս անգամ ձայնը մոտիկից լսվեց: Քիչ անց Գալուստը տեսավ նաև երեխաների արանքում սպին մեկ անգամ ևս շոշափելու համար կուչուձիգ անող Նուշո տատին:

-Այ մերս, ես տայգայում արջի միս եմ կերել: Օրենբուրգում ինձ մեծից փոքր գիտեն, Վլադիվոստոկից Մուրմանսկ ինչքան քաղաք, գյուղ կա, ոտի տակ եմ առել, դու ինչի՞ մասին ես խոսում: Լեռ եմ ես, լեռ քար եմ: Հլա ասա՝ Մասիս...

-Հորիցդ լավ չլինես: Անգամ գերեզմանին կարոտ մնացինք:

-Մա՜, -մռնչաց Մասիսը: -Խորեն տղա, հլա արաղ լցրու, -հրամայեց, -հետո դարձավ մորը՝ խոսքի տոնը մեղմած: -Այ մերս, դու էլ կարծում ես քեֆի համա՞ր եմ սիբիրներում ման գալիս: Փողն իմ աչքին՝ զրո, -ձայնը դարձյալ թնդաց, -ես Լևոն հորս եմ փնտրում, Լևոն հորս: Հորոխպեր, չնեղանաս: Քո մեծ ախպերը որ մեռած էլ լինի, պիտի գտնեմ: Հանեմ պիտի ոսկորները, բերեմ թաղեմ մեր Ղզրո ապուպապի կողքին: Թե երդումս չկատարեցի, իմ անունը Մասիս չէ, -նա ձեռքը զարկեց սեղանին, ճանկեց թափեթափ լցրած բաժակը:

Նրանց խմելու միջոցին դրսից ձայն եկավ:

-Գալեին են կանչում, -տեղից ելավ Ծովոն:

-Խորեն, տես ո՞վ է, -հանձնարարեց հայրը:

Սպասողական լռություն տիրեց. բոլորն այգու կողմը նայեցին: Գալուստը խառնվեց իրար. վատ լուր բերած չլինե՞ն: Մինչ աթոռները շարժելով տեղ կբացեին, ծառերի տակից դուրս լողաց Լեռնիկը:

-Առաջ արի, որդի, -կարգադրեց հայրը:

-Չէ, գնամ:

-Տեփանենց Հայկազի թոռն է, -ընկերոջն օգնության հասավ Խորենը:

-Աքսորից չեկած տղայի անունն է դրել վրան, -ասաց հայրը: -Ներս արի, հաց կեր: Տեղ բացեք:

-Սոված չեմ, -հազիվ լսելի արձագանքեց Լեռնիկը:

-Արաղ կխմե՞ս, -թթու կաղամբը կուլ տալով՝ խռպոտ հարցրեց Մասիսը:

Հոմերական ծիծաղ բարձրացավ:

-Չէ՞: Որ խմել չգիտես, ինչու՞ ես կռիվ անում, -նրա հոգու հետ խաղալու նպատակով խոսքը ձգեց Մասիսը:

-Ե՞րբ եմ կռիվ արել, -լուրջ զարմացավ Լեռնիկը:

-Բա երեսիդ քերծվածքնե՞րը:

-Ընկել եմ, - փոքր ինչ ուշացումով հնչեց պատասխանը:

-Էհ, տղամարդն էլ ընկնի՞, մանավանդ Հայկազի թոռը, -իբր, նեղսրտեց Մասիսը, հետո տղայի սիրտն առնելու համար արդեն ծիծաղկոտ շարունակեց: -Արի, արի կինոյի փող տամ:

-Ես գնամ:

-Սպասիր, հիմա Գալեն կգա: Ու՞ր են, չեն երևում: Արան էլ չկա, -հարցրեց Պարույրը: -Ծովինար, սեխերից մեկը չկտրե՞նք, քանի տղան հոս է:

-Ես չեմ ուտի, սոված չեմ, -կտրուկ հրաժարվեց Լեռնիկն ու կորավ ծառերի ստվերում: Խորենը գնաց ետքից:

Գալեն լսում էր ներքևում ընթացող խոսակցությունը՝ չհավատալով ականջներին: Ուղեղում չէր հիմնավորվում միտքը, թե Լեռնիկին բան չի պատահել: Կարծում էր, ընկերն ուր որ է կսկսի պատմել ցերեկվա միջադեպը, կնկարագրի իր ընկնելը, մահը: Կասի, որ օրենք չէ ուրախանալը, երբ այլք սգի մեջ են, երբ գյուղում հանգուցյալ կա, այն էլ՝ երեխա:

Լեռնիկի հեռանալուց հետո նոր ըմբռնեց, որ ողջ օրը զուր է տագնապել: Մի պահ որոշեց եկած ճանապարով ետ գնալով կտրել ընկերոջ դեմը, հետո հրաժարվեց մտքից. դժվար էր ասել, որ կողմը գնաց նա, համ էլ կարևորն արդեն Լեռնիկը չէր:

-Տնաշեններ, մեկնումեկդ օգնեք աղջկան, -դիտողություն արեց Նուշո տատը: -Փթանոցն էրեխեն իմա՞լ բերի:

Թորոսը ձեռքը գցելով՝ օգնեց, որպեսզի քույրը սեխը սեղանին դնի: Հիացմունքի բացականչություններ լսվեցին:

-Տվեք Մասիսը կտրի, -առաջարկեց հայրը:

-Մա, հլա սեղանն ազատի ափսեից-բանից:

Նուշո տատն ու Ծովոն սկսեցին հավաքել սեղանը:

-Հո չասինք խմիչքն էլ տարեք, -երբ հերթը շշերին հասավ, նոթերը կիտեց Մասիսը:

-Քա հերիք խմես, մոր ծծի կաթ չէ: Համզե, բան ասա, -դժգոհեց մայրը:

-Այսօր կարելի է, -եղբորորդուն պաշտպանեց Համազասպը:

-Տո, ասա, է, հորոխպեր: Կինարմատը ե՞րբ է հասկացել տղամարդուն, -շնչատ արձագանքեց Մասիսը՝ շարունակելով շերտերի բաժանել սեղանին տիրաբար պառկած երկարուկ, մոմագույն սեխը: -Հորեղբայր, առաջին ընտիր կտորը քեզ, սա՝ Պարույրիս...

-Ինձ չտաս, -հրաժարվեց Պարույրը:

-Ինչու՞, -զարմացավ Մասիսը:

-Մինչև կոկորդս կուշտ եմ: Խանակայի ջուրն անհամ բան էր, ես էլ միջոցը գտա. միայն սեխ էի ուտում:

-Պամիրից եկողը լավ ջուր է: Պարույր, Պամիրի հայերենը ո՞րն էր, մտահան եմ արել:

-Աշխարհի տանիք:

-Մեկ է, մեր ջրից լավը չի լինի, -դարձյալ հակառակվեց Մերուժը:

-Պահ, քո տունը շինվի, ձեր ջրից էլ ե՞րբ կա: Թե էդքան սիրում էիր, ինչու՞ փախար քաղաք:

-Մասիսը ճիշտ է: Իմ աշխատած տեղինն էլ համեղ ջուր էր՝ սառը: Իսկ վերջին ամիսը, որ ասում եմ, տարել էին Խանակա՝ բամբակ հավաքելու:

-Ինչքան հիշում եմ՝ Դուշամբեի մոտ է:

-Մասիս եղբայր, Միջին Ասիայում էլ ես եղե՞լ, -խանդավառվեց Տարոնը:

-Տեղ չկա, ոտքս կպած չլինի:

-Ուղտ նստե՞լ ես:

-Էդ մեկը՝ չէ, բայց տեսել եմ: Ախպորդ՝ Պարույրին հարցրու:

-Ես էլ նստած չկամ: Հիմա ուղտ չի մնացել, ինչպես Հայաստանում՝ գոմեշ:

-Սրա սերմը եթե մեզ մոտ ցանենք, դուրս կգա՞:

-Էս տեսակը, հորոխպեր, արև շատ է սիրում:

-Արարատյան դաշտից էլ շո՞գ:

-Մեկ Երևանը, մեկ՝ Արարատյան դաշտը, -քամահրական դեմք ընդունեց Պարույրը:

-Չէ, դու ճիշտն ասա՝ թաթարները միայն խոզի մսի համար էին հետևիցդ ընկե՞լ, թե կնկա հաշիվ կար, -հարցը շեղեց Մերուժը, հետո, հակառակորդին խուճապի մեջ գցելու մտադրությամբ՝ շարունակեց: -Ի՞նչ գյուղովի, ինչ բան. մեկ-երկուսն են եղել:

-Մերուժ տղա...-Մասիսը դադար առավ, սակայն, նեղվելով լռությունից, ոչ նախկին հաստատուն ձայնով, բայց ասաց, - հեքիաթ կա, հարյուր ճշմարտություն արժե, - ու ինքն իր վրա զայրացած՝ դանակի ծայրով սկսեց համաչափ հարվածել սեղանին:

Նրանք միմյանց նկատմամբ իսկապես չգիտակցված ատելություն էին տածում: Մասիսը՝ որովհետև Մերուժն ինստիտուտ էր ավարտել, նա՝ քանի որ հորեղբոր որդու լիաբուռն, թափառաշրջիկի կյանքով ապրած օրերն իրենը չէին:

-Արնքտեր, դեսը տուր, -տղայի ձեռքից դանակը վերցրեց մայրը:

-Երեխա չեք, -լրջացավ Համզեն: -Պարույր, բա սիրտդ ի՞նչ է ուզում: Ծովո, մածուն բեր, կարոտած կլինի:

Ծովինարը չշարժվեց:

-Աղջիկս, քեզ հետ եմ:

-Որ ասում ե՞մ, -Տարոնիկին խեթեց Ծովինարը: -Հայրո, էլի սերը վրայից թռցրել են: Փոշոտ մատները կոխում են մեջը...

-Բան չկա: Այդպես ավելի համով է, բեր, -ծիծաղեց Պարույրը:

-Չէ, մեր տանը լավ մածուն կա: Առավոտը կանուխ ե մերել, պաղած կլինի, -տեղից ելավ Նուշո տատը:

-Այ ջոջո, մի չարչարվի: Մթնով մեկ էլ տու՞ն հասնես:

-Թող բերի, -նկատեց Մասիսը:

-Ձագ, դու ու՞ր մնացիր: Գառս, գնա, գնա դու էլ կեր, -լսվեց Նուշո տատի ձայնը, -կպրծնի: Ծովո, էրեխեքին մի-մի բերան պահիր: էհ, լուսահոգի... մրմունջը մարեց հեռվում:

Գալուստն անհանգիստ ուղղվեց տեղում: Գլուխը երկար հակելուց ականջները ծանրացել, լսելի տնքում էին: Բերանից ջուրը կաթում էր: Նոր զգաց, որ ուշագնաց լինելու չափ սոված է: Պատշգամբի ծածկը միայն տախտակած էր՝ առանց հողի: Ավելցուկ ծիրանը, շլորն ու խնձորը չիր դառնալու համար այդտեղ էին փռում: Նա ձեռքը երկարեց, շոշափելով գտավ տեղը: Անզգույշ շարժումից չրերից մի քանիսը փայտերի արանքից ընկան ներքև:

-Վերևում մարդ կա, -ձայնեց Ծովոն, որ ավելի զգոն էր:

-Իջիր, իջիր, ի՞նչ կա ամաչելու, մեծ եղբայրդ է, -խոսքին փաղաքշանք հաղորդելով՝ հորդորեց հայրը. գիտեր որդիների բնավորությունը:

-Արա, Գալե, ո՞րդ եք:

-Արոն ինձ հետ է, -եղբոր թևից քաշելով՝ ծառերի ստվերից դուրս եկավ Խորենը: -Հայր, չի գալիս:

-Եկ, Արայիկ, որ իմանաս քեզ համար ինչ եմ բերե՜լ: Գալե, անուշս, դեհ, դու էլ ցած արի, -ընթացքում Պարույրը ելավ և, շրջանցելով աթոռները, մոտեցավ ձեղնահարկ տանող սանդուղքին:

Վերջապես Գալուստը տեսավ նրան: Լույսի տակ կանգնածն իրոք Պարույրն էր՝ իր ավագ եղբայր Պարույրը՝ ժպտուն, թիկնեղ, գեղեցիկ: Փայտյա աստիճաննեից չընկնելու համար տղան թափով մաքրեց արցունքից մշուշած աչքերն ու ցած սուրալով՝ կախվեց եղբոր պարանոցից:

Bu gönderiyi tanıtın
Makaleyi yayınlamağı hakkında bilgiler veriyoruz Basın sekreteri. Basın sekreteri projenin içinde.
Abone ol ve malalelerin yayınla:
Beğenmek
0
Beğenmemek
0
7513 | 0 | 0
Facebook