ԻՆՉՈՒ՞ ԵՄ ՀԱՄԱԿՐՈՒՄ 116-ԱՄՅԱ ԹՒՄԻՆ կամ ՖՈՒՏԲՈԼԸ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
Համակրանքը պիտի հիմք ունենա: Չեմ ասում՝ արդարացում, որովհետև արդարանալ կարող ես անհիմն, ժողովրդի պատկերավոր ձևակերպմամբ՝ օդի մեջ... Անշուշտ, հիմքերը կարող են նաև խախուտ լինել, և կառույցը վերստին օդում կհայտնվի: Իմը՝ չէ, ըստ իս, իմը ոչ միայն ամուր, անսխալ, արդար հիմք ունի, այլև նույնպիսի պատեր, ծածկ և ձուլածո մուտքի բանալի, որն ինքս եմ կաղապարել: Հիմա՝ ըստ էության: «Բարսելոնն» անկախության ձգտող Կատալոնիայի ֆուտբոլային թիմն է: Երկրամասն այլ մարզական ակումբներ էլ ունի, բայց «Բարսելոնը» կատալոնացիների խորհրդանիշն է, նրանց հպարտությունը, նրանց իղձերի խտածոն: Եվ ես, լինելով խորհրդային կայսրության ուղեծրից ընդամենը երկուսուկես տասնամյակ առաջ կիսատ-պռատ պոկված ափաչափ երկրի զավակ, չեմ կարող չհամակրել նրանց, մանավանդ օրըստօրե ահագնանում է մեր՝ նույն ծիրը վերադառնալու վտանգը: Մանավանդ վերադարձնել, նախկին կառքին լծել ճգնողները ոչ միայն դրսից են: Իմ համոզումն է՝ աշխարհում որքան շատ լինեն բնակչության թվով և տարածքով փոքր պետությունները, արևի տակ մնալն այնքան դյուրին կլինի ինձ, հայության ու հայրենիքիս համար: Մադրիդի «Ռեալը» Կենտրոնի, իշխանության խորհրդանիշ է, ուստի և՝ ոչ միայն կատալոնյան «Բարսելոնի», այլև իմ հակառակորդը: Սա զուտ անձնական զգացողություն չէ: Իսկապես էլ տասնամյակներ շարունակ «Ռեալին» հովանավորել է իշխանությունը, երբեմն-երբեմն զանազան լծակների միջոցով «հրել» առաջին հորիզոնական: Դա մի դեպքում եղել է Իսպանիայի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի ձեռամբ, մեկ այլ դեպքում՝ դատավորների վրա ճնշում գործադրելով... Իսկ բռնապետ Ֆրանկոյի օրոք այն բացահայտ բնույթ է կրել, ուղեկցվել մրցակից թիմի ֆուտբոլիստների հալածանքով ու ֆիզիկական հաշվեհարդարով: Անունն իսկ հուշում է, որ այսօր էլ «Ռեալը» շարունակում է մնալ արքունական, այն է՝ իշխանական թիմ: Եվ ես՝ անհատս, բնականաբար, գիտակցորեն ու ենթագիտակցորեն ճնշվածի, անհավասար մրցակցությունում այլ որակների գործադրմամբ հաճախակի հաղթածի կողմն եմ: Նկատել եմ՝ իմ շրջապատում «Ռեալին» մեծամասամբ անվերապահ սիրում, երկրպագում են Խորհրդային Միությունը փառաբանող, թաքուն ու բացահայտ նրա վերակենդանացումն ակնկալող, երազող անձինք: Այդպիսիք, որպես կանոն, նաև Լոնդոնի «Չելսիի» կոմնակից են՝ պատճառաբանությամբ, թե Ռոման Աբրամովիչի թիմն է, դե, նա էլ Ռուսաստանի քաղաքացի է, այսինքն՝ մերոնցից: Ի՞նչ կարևոր է, թե սեփականատիրոջ միլիարդներն ինչ ճանապարհով են ձեռք բերվել: Իսկ ես, ի տարբերություն այդ կերպ դատողների, հենց այդ զորավոր պատճառով չեմ համակրում նաև «Չելսիին» ու նրա պարտությունն եմ կամենում՝ ում դեմ էլ խաղալիս լինի: Անշուշտ, Ռեալի» /նաև «Չելսիի/ համակիրներից կլինեն առարկողներ, որ ֆուտբոլն ընդամենը խաղ է, մարզատեսակ, և հարկ չկա ձվում մազ փնտրել: Թերևս, ճիշտ են. իրենց արդարացումն է ու իրավունքը, բայց ես դույն եզրահանգմանը եկել եմ՝ ելնելով հայաստանյան իրականությունից: Ինձ համար ևս ֆուտբոլը խաղ է, ժամանցի միջոց և եթե զուտ քաղաքականություն այնտեղ փնտրեի, կերկրպագեի «Էսպանիոլին», բասկյան «Ատլետկին», էլի այլոց, մինչդեռ, ի տարբերություն նշածների, 116-ամյա «Բարսելոնը» ստեղծագործ, արվեստին մերձ ֆուտբոլ է ցուցադրում, ըստ այդմ ոչ միայն հետաքրքիր, հաճելի է նրա խաղին հետևելը: Եվ խաղացողները ինքնահավան, մեծախոս, կոպիտ ու կռվազան չեն ոչ դաշտում, ոչ կյանքում, ինչը չես ասի մրցակցի՝ «Ռեալի» ֆուտբոլիստներից մեծ մասի պարագայում: Այնքան ակնառու և շարունակական է դա եղել, որ Ռաուլի ու Կասիլիասի նման վարպետների պարկեշտ պահվածքն արտառոց է թվացել համընդհանուր մթնոլորտում: Պատճառը, ըստ իս, ոչ այնքան դպրոցների մեջ է, որքան կենսադավանանքի. մեկի հիմքում բարության սկզբունքն է, մյուսում՝ «նպատակն արդարացնում է միջոցները» եսակենտրոն դրույթը: Համեմատեք մեկմեկու հետ, զորօրինակ՝ Մեսսին և Ռոնալդուին, Պույոլին /այլևս չի խաղում/ ու Պեպեին, Ինիեստային ու Ռամոսին: Առաջինները՝ խաաղաբարո, օրինակելի, երկրորդները... Չխորանամ: Հեռուստամեկնաբանների ծեծկած արտահայտությունից օգտվեմ՝ վերադառնանաք Հայաստան: Շա՜տ կկամենայի, որ մենք այնպիսի թիմեր ունենայինք, որոնց խաղը դիտելու համար այցը մարզադաշտ գերադասեինք եթերից, այլոց խաղով գերվելու փոխարեն անձկայինք մերոնցը, ինչպես էր «Արարատի» լավագույն շրջանում: Բայց քանի դեռ բնակչության թվով հանրապետության երրորդ քաղաքը հայաստանյան առաջնությունում թիմ չունի, Վանաձորի մարզադաշտի տրիբունաներում խոտ է աճում, քանի դեռ գերատեսչությունն ի պաշտոնե տնօրինում, ոլորտը համակարգում է նույն բիրտ անձնավորությունը, ով Թուրքիայի դեմ խաղից առաջ մեր հավաքականի տարբերանշանից հանեց Մասիսները, մենք գրավիչ ֆուտբոլ չենք ունենա: Թե ազգային, թե մինչև 17, 19 ու 21 տարեկանների հավաքականները, ակումբային թիմերը ամոթալի կձախողվեն միջազգային մրցաշարերում: Եվ վերջերս նրա արած հայտարությունը, թե հավաքականը վերջին խաղը դիտմամբ է տանուլ տվել, անհիմն, ընդամենը փրփուրից բռնվելու փորձ է: ՈՒ քանի որ իրականությունը տխուր է, մնում է մխիթարվել Մխիթարյանի խաղով ու նրա Դորտմունդի «Բորուսիայով»: Ի դեպ, սա ևս վկայություն է, որ ֆուտբոլը, սպորտն ընդհանրապես միաժամանակ քաղաքականություն է, այլապես հայությունն ինչու՞ պիտի տարվեր գերմանական ինչ-որ թիմի խաղով, տրտմեր, երբ նա պարտվում է: Չմոռանամ «Բարսային» համակրելու մի պատճառ ևս. յոթանասունականներին նրա գույները քսանութ խաղում պաշտպանել է նաև հայազգի Ալֆրեդո Քեշիշյանը: Լինելով կենտրոնական պաշտպան՝ ուրուգվայահայը խփել է երկու գնդակ: Փաստ է, այսօր մեկ առաջնակարգ թիմ, մեկ բարձրակարգ մարզիկ /ֆուտբոլիստը՝ մասնավորապես/ շատ ավելի ճանաչում կարող է բերել ազգին, ժողովրդին, երկրին, պետությանը, քան երգահանը, գրողը, գիտնականը: ՈՒ՜ր էր, թե Լեոնել Մեսսին ազգությամբ հայ լիներ, չսփոփվեի նրանով, որ գոնե արգենտինացի է, իսկ Արգենտինայում հայեր կան, երկիրն էլ ընդունել է մեր ցեղասպանվելը: Եվ չմեծամտենք, իբր, հայը ջանասեր է, տաղանդավոր, այլ միջավայրում կարողանում է իրեն փայլուն դրսևորել, միայն հայրենիքում է, որ... Մեծիմասամբ ծույլ ենք, ծույլ թե դրսում ու թե ներսում: Եթե այդպես չէ, որտե՞ղ են արտերկրում ապրող միլիոնավոր հայերի զավակները, ինչու՞ մեծ ֆուտբոլի կանաչ դաշտերում նրանց աճպարարության հասնող գնդակախաղից չեն խենթանում մարդիկ: Ե՞րբ, երբ պետք է հայկական ազգանվամբ, անվամբ ռոնալդինիոներ ու մեսսիներ ծնվեն... Արամ Հովհաննիսյան |