Հոդվածներ

Սահակ Պարթեւ (348-439)

Մամուլի խոսնակ`
Նիդերլանդական Օրագիր Գրական էջ

03:32, ուրբաթ, 18 օգոստոսի, 2017 թ.

Ս. ՍԱՀԱԿ ՊԱՐԹԵՎ (348-439)

Ս. Սահակ Պարթևը՝ ս. Ներսես Մեծի որդին, ծնվել է Կեսարիայում: Երկար տարիներ ուսանելով ծննդավայրի, այնուհետև Ալեքսանդրիայի և Կոստանդնուպոլսի հռչակավոր դպրոցներում՝ նա տիրապետել է հունարենին, պարսկերենին և ասորերենին:

387 թ. ձեռնադրվել է հայոց հայրապետ: Գրերի ստեղծումից հետո շուրջ քառորդ դար ս. Մեսրոպ Մաշտոցի հետ հայրապետը զբաղվել է իր հայրենիքի հոգևոր կյանքի բարենորոգմամբ և ամենուրեք տարածել հայոց դպրությունը. կարգավորել է Տոնացույցը, գրել բազմաթիվ կանոններ, եղանակավորել է Պատարագամատույցը, հորինել շարականներ, ծիսական աղոթքներ, ինչպես նաև մեծ դեր է ունեցել Աստվածաշունչ Մատյանի թարգմանության գործում:
     Երբ Պարսկաստանը պատերազմ հայտարարեց Բյուզանդիային՝ ռազմաբեմ դարձնելով Հայաստանը, ս. Սահակը, ընդառաջ ելնելով, փորձեց կանխել արյունահեղությունը, սակայն ճանապարհին վախճանվեց Բագրևանդ գավառի Բլուր գյուղում:

     4-5 դդ. եկեղեցական, քաղաքական և մշակութային նշանավոր գործիչ: Սերում է Պարթև (Պահլավունի) և Մամիկոնյան տոհմերից: Որդին է Ներսես Մեծ հայրապետի և Վարդան Մամիկոնյան իշխանի դուստր Սահանդուխտի: Ծնվել է 348 թ.: Ստացել է բազմակողմանի կրթություն կապադովկյան Կեսարիայի, Ալեքսանդրիայի և Կոստանդնուպոլսի բարձրակարգ դպրոցներում: Փայլել է օտար լեզուների (հունարեն, ասորերեն, պարսկերեն) իր իմացությամբ: Եպիսկոպոս ձեռնադրևելով՝ 60 աշակերտներով կրոնավորել է Վաղարշապատում, ծավալել հոգևոր-մշակութային գործունեություն: 387 թվականից եղել է հայոց հայրապետ՝ եռանդուն աջակցություն բերելով Խոսրով Գ թագավորին՝ վերականգնելու Մեծ Հայքի միասնականությունը: Խոսրովի գահընկեզ լինելուց և աքսորվելուց հետո ինքը ևս զրկվել է հայրապետական աթոռից (389թ.) և միայն Վռամշապուհ թագավորի ջանքերի շնորհիվ վերականգնվել իր պաշտոնում: Հետագայում ևս, պարսից Վռամ 5-րդ արքայի կողմից, ենթարկվել է հալածանքների ու շնորհազրկման: Մահացել է իր ծննդյան օրը, նավասարդի 30-ին (439 թ. սեպտեմբերի 7-ին), Բագրևանդի Բլրոցաց գյուղում և թաղվել Տարոնի Աշտիշատում:
     Անգնահատելի է Սահակ Պարթևի ծառայությունը հայոց գրերի ստեղծման, հայալեզու դպրոցի հիմնադրման և ազգային գրավոր մշակույթի ձևավորման ու զարգացման գործում: Նա եղել է պարագլուխը ավագ թարգմանիչների, ծրագրավորած ուղղություն տվել նրանց հսկայածավալ աշխատանքին՝ բացառիկ դեր կատարելով Աստվածաշնչի, եկեղեցու սուրբ հայրերի ստեղծագործությունների, եկեղեցական-արարողական գրականության թարգմանության բնագավառում: Սահակից պահպանվել են կանոնական գրվածքներ և թղթեր: Մեծ է նրա ներդրումը շարականագրության մեջ:

ԶԳԱԼՈՒՍՏ ՔՈ, ՔՐԻՍՏՈՍ, ԱՅՍՕՐ

զԳալուստ Քո, Քրիստոս, այսօր
     յԵրուսաղէմ` նոր եկեղեցի սուրբ,
     Յաղթական երգով բարեբանեմք`
     Օրհնեալ եկեալ անուամբ Տերառն:

     Որ վասն մերոյ փրկութեան`
     յԱւանակի նստիլ յանձն առեր
     Ընդ մանկունսն բարեբանեմք
     Օրհնեալ եկեալ անուամբ Տեառն:

     Թագաւոր երկնաւոր,
     զԵկեղեցի Քո անշարժ պահեա
     Եւ զերկրպագուս անուանդ Քում
     Պահեա ի խաղաղություն:

Թագաւոր գոլով քո յաշխարհ,

Թագաւոր գոլով քո յաշխարհ,
     Մտեր ի քաղաքն Երուսաղէմ.
     Նստեալ ի վերայ հողեղէն նոր յաւանակի,
     Կոչել զհեթանոսս յերկրպագութիւն:

     Ծերքն ոստովք ձիթենեօք,
     Եւ տղայք ոստովք արմաւենեօք
     Եւ երամ-երամ դասուքն աղաղակէին`
     Ովսաննա, օրհնեալ եկեալ ի յանունն Տեառն:

     Ցնծացաւ սուրբ Սիօվն,
     Բերկրեցան սուրբ եկեղեցիք.
     Եւ խնդութեամբ բազմաւ` ելին ընդ առաջ,
     Օրհնէին զգալուստ քո, Փրկիչ, յաշխարհ:

Յորժամ եկն Յիսուս

Յորժամ եկն Յիսուս
     Երուսաղէմ ի քաղաքն,
     Ընդ առաջ ելին ծերքն`
     Ոստովք ձիթենեօք
     Եւ զաստուածորդին փառաւորէին:

     Ի լեռնէ Ձիթենեաց`
     Տարածանէին մանկունքն զհանդերձս իւրեանց.
     Եւ ոստս ի ծառոց
     Բերեալ մատուցանէին
     Աստուածորդւոյն` սուրբ թագաւորին:

     Ոստովք և տերևեալ ձիթենեօք
     Եբրայեցւոց մանկունքն որհնէին`
     ՈՒրախ լեր, Երուսաղէմ քաղաք,
     Եւ ցնծա, Սիօվն,
     Մայր եկեղեցի:

Ի յարութեան յաւուր գալստեան փրկչին

Ի յարութեան յաւուր գալստեան փրկչին,
     Տարածանէին մանկունքն զհանդերձս
     Եւ անդադար ձայնիւ օրհնէին`
     Օրհնեալ եկեալ անուամբ տեառն:

Ոստս ի ծառոց բերեալ մատուցանէին
     Աստուածորդւոյն առ ճանապարհաւն.
     Եւ անդադար ձայնիւ օրհնէին`
     Օրհնեալ եկեալ անուամբ տեառն:

Ի ծերոց բղխեալ օրհնութիւն
     Եւ ի տղայոց` փառաբանութիւն.
     Եւ անդադար ձայնիւ օրհնէին`
     Օրհնեալ եկեալ անուամբ տեառն:

Այսօր գալով ի Բեթանիայ

Այսօր գալով ի Բեթանիայ,
     Քո ամենազօր հրամանաւդ
     Ձայնեցեր Ղազարու,
     Եւ դողացաւ մահ,
     Դժողք պարտեցաւ,
     Ապականութիւն լուծաւ,
     ԿԵնդանարա'ր Քրիստոս,
     Կեցո' ըզմեզ:

Այսօր գալով ի Բեթանիայ,
     Զքո զաշխարհակեցոյց
     Սուրբ զյարութիւնդ
     Յառաջագոյն ծանուցեր`
     Անապականբար կոչմամբ
     Զչորեքօրեայն ի թաղմանէ,
     Կենդանարա'ր Քրիստոս,
     Կեցո' ըզմեզ:

Այսօր գալով ի Բեթանիայ,
     Եբրայեցւոց մանկունքն
     Սքանչացեալ ասէին`
     ԸզՄարիամու զեղբայրըն
     Ի թաղմանէ յարուցեալ`
     Որդւոյն Մարիամու.
     Կենդանարա'ր Քրիստոս,
     Կեցո' ըզմեզ:

Առաջխաղացնել այս նյութը

Նյութը հրապարակվել է Մամուլի խոսնակի շրջանակներում:
Գրանցվի՛ր և հրապարակի՛ր քո հոդվածները:

Հավանել

1

Չհավանել

0