Հոդվածներ

     ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
    
    
     Առավոտ

    
     Իմ անցած օրերի պես,
     Հնացած օրերի պես,
     Ես արդեն հեռացել եմ
     Հնացել եմ ես:
     Ես արդեն հնացել եմ
     Ես արդեն հիմա ծե´ր եմ,
     Հեռացել ու անցել եմ _
     Ծերացել եմ ես:
     Բայց այս վառ օրերի մեջ,
     Երբ հողմերն աղմկում են,
     Աղմկում ու երգում է
     Անցած սիրտը իմ.
     Ես արդեն հիմա ծե´ր եմ,
     Ինձ կարծես հմայել են,
     Եվ իմ իմ սիրտը պահել է
     Կրակները հին: _
     Ախ, գիտեմ, որ այդ դո´ւ ես,
     Որ այդպես հմայում ես,
     Հմայում ու նայում ես
     Օրերում այս հուր:
     Դու անուշ կարկաչում ես,
     Դու կանչող մի հնչյուն ես,
     Կարկանչում ու կանչում ես,
     Չգիտեմ, թե ո՞ւր:
     Եվ հիմա ես լսում եմ,
     Որ վերջին երազում իմ
     Քո կարոտն սկսկում է
     Իմ հոգին հուզել_
     Ես կարծես ծերացե´լ եմ.
     Ծերացել ու դարձել եմ
     ՈՒ նորից երազել եմ
     Կարոտանք ու սեր...

Մենք բոլորս

Մենք բոլորս, որ գնում ենք մենակ, տրտում,
     Որ գնում ենք խանութներում գինի ու հաց,
     Որ փնտրում ենք անկարելի մի խնդություն,
     Բայց չենք գտնում՝ վազքով տարված ու զբաղված.-
     Մենք բոլորս, որ, հոգնաբեկ, չենք նայում վեր -
     Մոռանալով աշխարհային չարը, բարին՝
     Տրտո՜ւմ կօրհնենք մի իրիկուն օրերը մեր -
     Ու կնայենք Հարդագողի ճանապարհին...
     1917

ՀԱՐԴԱԳՈՂԻ ՃԱՄՓՈՐԴՆԵՐԸ

     (Սիրելի Վիվանին)
    
     Հարդագողի ճամփորդներ ենք մենք երկու՝
     Երկու ճամփորդ՝ պատառոտած շորերով:
     Ու սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
     Անրջական կարոտներով ու սիրով:
    
     Մենք սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
     Անրջական ինչ-որ կարոտ, ինչ-որ սեր:
     Ու սիրում ենք առավոտից իրիկուն
     Ճամփա երթալ - ու հավիտյան երազել:
    
     Աչքերիս մեջ մենք պահել ենք երկնային
     Ճամփաների հեռուները դյութական -
     Ու անցնում ենք ուղիներով երկրային,
     Ուր բյո՜ւր մարդիկ երազեցին ու չկան:
    
     Մշուշի պես մեր մանկությունը անցավ՝
     Գորշ, անարեւ, անմխիթար մանկություն:
     Զառանցանքի պես մանկությունը անցավ -
     Ու հեռացանք: Ու չենք դառնա կրկին տուն:
    
     Լո՜ւռ հեռացանք ու քայլեցինք անդադրում՝
     Երազելով հավերժական հեռուներ:
     Կյանքը դարձավ հավերժական մի փնտրում -
     Մութ, անհեթեթ, տարօրինակ կյանքը մեր:
    
     Ու օրերում բազմագույն ու բազմազան
     Վառվեց, վառվեց ողջակիզվող սիրտը մեր, -
     Բայց աչքերը մեր - արեւներ չտեսան,
     Եվ մեր սրտերը - լուսավոր հեռուներ:
    
     Ու մշուշոտ մեր աչքերը հավիտյան
     Որոնեցին պատահակա՛ն աչքերում
     Հարդագողի ուղիները ոսկեման,
     Նրա անծիր, անծայրածիր այն հեռուն:
    
     Բայց աչքերում նրանք երկինք չգտան,
     Ու սրտերում - արեգակներ ոսկեվառ.
     Ու բզկտվեց հայացքներից անկենդան
     Որբ սիրտը մեր՝ երազորեն - հոգեվար:
    
     Ես ուզեցի երգել գովքը Աստծու,
     Երգել փառքը պայծառ սիրո ու հացի.
     Սիրտս լցվեց... բայց չգիտեմ, թե ինչու -
     Գորշ օրերի տաղտկությունը երգեցի...
    
     Թաղված մնաց իմ աչքերում մի անհուն,
     Կապուտաչյա երջանկության առասպել.
     Մի երկնային առնչության պատմություն -
     Ու կարծրացավ սիրտս՝ անլույս ու անբեր:
    
     Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ, -
     Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,
     Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ -
     Ու հեռացան: Ու ո՛չ մի լույս չբերին:
    
     Քույրը խնդաց, բարեկամը ծիծաղեց,
     Օտար մարդիկ հայհոյեցին ու անցան:
     Միայն ******ը մշուշում համբուրեց,
     Եվ խելագարը բարեւեց կիսաձայն:
    
     Հոգ չէ, որ մեր օրերն անցան տենդի պես,
     Կյանքը դարձավ անմխիթար զառանցանք.
     -Մենք կժպտանք, գո՜հ կժպտանք մեռնելիս,
     Որ երազում երազեցինք ու անցանք...

Եվ երբ դադարեց հեծկլտանքը քո

...Եվ երբ դադարեց հեծկլտանքը քո-
     Մարած աչքերով նստեցիր ինձ մոտԼ
     Իջել էր մի սո՜ւտ ու մո՜ւթ երեկո:
     Իջել էր մի սո՜ւտ ու մո՜ւթ առավոտ:
    
     Եվ երբ նայեցիր աչքերով մեռած
     Տրտում, հոգևար, կծկտված հոգուս-
     Հասկացա՜ հանկարծ, որ թե մութ, թե լույս`
     Երկո՜ւսն էլ չկան, երկուսն էլ- երազ...
    
     Ոչ մութ կար, ո՛չ լույս: Ո՛չ հրդեհ, ո՛չ ձյուն:
     Մշուշում միայն, մեր հոգու վրա
     Թևերն էր փռել մի անտես թռչուն
     Ու դողում էին թևերը նրա...

ՀՒՄԱ ՉԳԻՏԵՄ

    
    
     Հիմա չգիտեմ, մոռացել եմ ես
     Ճամփաները քո: Մշուշ ու թախիծ:
     Մոռացել եմ ես, մոռացել է քեզ
     Օրերի միգում կուրացած հոգիս:
     Անցնում են, հոսում օրերը անծայր:
     Ճամփորդների պես գնում են հեռու:
     Հիշում եմ միայն, որ մի օր անցար
     Օրերիս նման- ու ետ չես գալու:
     Եվ գուցե մի օր, մի վերջին գիշեր,
     Երբ վերջին միգում աչքերս մարին -
     Արթնանա հանկարծ անիմաստ մի սեր,
     Ու աստղը ժպտա մոխրացած քարին...

ՀԵՌԱՑՈՒՄԻ ԽՈՍՔԵՐ

     Իմ աչքերի մեջ այնքա՜ն կրակներ եմ մարել ես
     Եվ հոգուս մեջ, հուսահատ, այնքան աստղեր եմ մարել:
     Կյանքս, որ հուշ է դարձել, հեռանալիս չանիծես.
     Կյանքս կանցնի, կմարի - բայց երգս կա, կապրի դեռ:
     Կյանքս կանցնի, կմարի, որպես կրակ ճահիճում՝
     Աննպատակ ու տարտամ, անմխիթար ու անհույս:
     Երգերիս մեջ - դու գիտե՞ս - ինձ ոչ ոք չի ճանաչում՝
     Կարծես ուրի՜շն է երգում կապույտ կարոտը հոգուս:
     Հավիտյան գոց ու անխոս՝ թափառել եմ ու լռել.
     Ոչ ոք, ոչ ոք չգիտե՝ արդյոք ի՞նչ է կյանքս, ես.
     Միայն գիտեն, որ կյանքում ինչ-որ երգեր եմ գրել,
     Ինչպես գիտեմ, որ դու կաս, որ սիրում է մեկը քեզ:
     Ես երգել եմ քո հոգին, քո ժպիտը լուսավոր,
     Քո աչքերի, քո դեմքի տխրությունը սրբազան.
     Կյանքս թողած անհունում - ես երգել եմ սերը խոր
     Ու կարոտը թեւերիս, որ երբե՜ք քեզ չհասան...
     Մոտենում է, քո՛ւյր իմ, ա՜խ, իրիկունս միգամած.
     Ես ի՞նչ անեմ, որ հոգիս չհեծկլտա կարոտից.
     Ինչպե՞ս, ինչպե՞ս ընդունեմ կյանքիս բաժակը քամած,
     Որ ձեռքերս չդողան, որ օրերս ներե՜ն ինձ:
     ուցե՜ հանկարծ կասկածեմ, չհավատամ ինքս, ես,
     Ու սուտ թվա իմ հոգուն քո կարոտը սրբազան...
     - Ի՜նչ էլ լինի, քո՛ւյր իմ, քո՛ւյր, հեռանալիս չանիծե՜ս
     Խե՜ղճ կարոտը թեւերիս, որ երբե՜ք քեզ չհասան...