ՀԱՅԸ, ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ, ԱՆԿԱԽՈՒԹՅՈՒՆԸ
Նախորրդ՝ ՝՝ՀԱՅ ՏԵՍԱԿԸ ՈՒ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ՝՝ հրապարակմանս մեջ նշեցի, որ հայի մոտ կլանային մտածողությունը սովորական վիճակա ու իրա մեջից պետականություն ստեղծելը դարերով անհնարինա դարձել զուտ կլանային մտածողության պատճառով: Եթե էլիտան՝ կառավարող վերնախավը, ինքը չի պահպանում օրենքը, քանի որ իրա կլանային մտածողությունը արգելքա հանդիսանում դրա համար, ուրեմն չի էլ կարա հարկադրի իրա կառավարման ներքո գտնվող ժողովրդին շարժվել օրինապահ գիտակցությամբ: Հարկադրելու բոլոր փորձերն էլ անհաջողության են մատնվում, քանի որ կլանային սիստեմում չի՛ կարա ըլնի հետևողականություն, մանավանդ, երբ խոսքը մեծամասնության հարցերին ու օրենքի պահպանմաննա վերաբերում: Հիշացնեմ, որ կլանը օրենքինա դիմում մենակ էն ժամանակ, երբ պետքա իրա շահը պաշտպանի: Էս դեպքում ժողովուրդը հոգեբանորեն չի կարա հավատա, որ օրենքը բոլորի համարա, էդ թվում և՝ իշխանավորի, ով արևմտյան, այսինքն՝ ոչ հայանման երկրներում, կառավարման պատասխանատվություն վեկալած սովորական, իրա նման քաղաքացիյա: Իսկական անկախություն ձեռք կբերենք էն ժամանակ, երբ կառավարման պատասխանատվություն վերցրած մեր վերնախավը կստիպի սկզբից՝ իրան, իսկ հետո՝ ժողովրդին, պահպանել օրենքը: Ժողովրդի հավատն ու վստահությունը չունեցող երկրի իշխանությունը թույլա արտաքին հարաբերություններում, իսկ ինքնիշխանությունը ու անկախությունը չափվումա մենակ արտաքին հարաբերություններում: Հայը հլը որ կատարումա իրա պարտքը, բայց մենակ՝ կլանի առաջ, հետևաբար հայի համար էս տեսակ ՝՝անկախությունը՝՝ վնասակար ու աղետաբեր էղավ: Ասեմ, թե ինչի: Նախկինում արտաքին թելադրանքի ուժով պահվող կարգը, ինչ տեսակ էլ որ էղելա՝ շահական - պարսկական, ռուսական - ցարական - խորհրդային, օսմանյան - սուլթանական - թուրքական, ճնշելա կլանային մտածողությունը ու հեռույա պահել նման տեսակ կառավարումից: Այսինքն, պաշտոնին գտնվող չինովնիկի, սատրապի համար չկար ու չէր էլ կարա ըլներ ԿԼԱՆ հասկացությունը, քանի որ ինքը վերջին հաշվով նշանակովի էր: Նման չինովնիկը ընդամենը իրա պաշտոնին գտնվող մասնավոր անձ էր, ով պետքա ճշտորեն կատարեր իրա պարտականությունները, որպիսի պահպաներ իրա պաշտոնը, իսկ անհաջող պաշտոնավարման դեպքում կփոխարինվեր ՎԵՐևԻՑ տեղնուտեղը մի ուրիշով: Եթե էսօր չկա արտաքին թելադրանքը, ուրեմն չկա և կլանա - թայֆայական սիստեմին զսպող ուժը: Ներքուստ էլ, ժողովուրդը չի կարողանում հաղթահարել կլանային մտածողությունը, քանի որ ուղեղը իրա չի կարում մաքրի: Պետքա մտածել, որ կրթական համակարգում կրթության կազմակերպման ՄԵԹՈԴԱԿԱՆ հիմքերն են «սխալ» գիտակցության մեջ ԿԱՐԳԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ՝ օրենքի ու իրավունքի իձեաների ամրապնդման համար: Կրթական սիստեմն էլ ոնց նախկինում, ընենց էլ՝ ներկայում, շարունակումա գտնվել իշխող կլանի ուժեղ հսկողության տակ, որով փագվումա կլանային մտածողության շղթան ու ամեն բան ընթանումա նույն ձևով: |