Հոդվածներ

«Պատրիարք» և «Առաջնորդ» եզրերը պատմականօրէն ոչ նոյնանիշ, ո´չ ալ հոմանիշ են:

...Անհրաժեշտ է յիշել, թէ որևէ փաստաթուղթ, որուն ՆԱԽԱՊԷՍ համաձայնութիւն չէ տուած եկեղեցական որևէ ՕՐԻՆԱԿԱՆ մարմին, յետագային կանոնական վաւերականութիւն չ´ունենար և կը դասուի Կաթողիկոսի սեփական թղթակցութեանց կարգին...Դուք արդէն տարիներէ ի վեր Կաթողիկոս էք և Ձեր իշխանութիւնը ապացուցելու համար պէտք չունիք «Ներքին սփիւռքի Կանոնադրութեան» Ե. 68-րդ յօդուածի տրամադրութենէն օգտուելու: Թեմակալ առաջնորդ մը (կամ քահանայ մը) ազատ արձակելու «ձևն» ալ կարեւոր է: Այսօր, Սրբազան Պապն իսկ իրաւունք չունի իր ուզած եպիսկոպոսը (կամ քահանան) յանկարծակի պաշտօնանկ ընելու: Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ալ պէտք է ընկալեալ կարգ-կանոնով և աւանդութեամբ առաջնորդուի: Նման պարագաներուն պէտք է յստակ և փաստացի ըլլայ ազատ արձակուող առաջնորդի (կամ հովիւին) դէմ բերուած ամբաստանութիւնը պէտք է քննել, ատեան կազմել, ենթակային ինքնապաշտպանութեան առիթ տալ և ապա արդիւնքը հրապարակել:

Հոկտեմբերի 9-ին անակնկալի եկանք, երբ ֆաքսով ստացանք Ձեր 7 Հոկտ. Թուակիրը (հ. 2003), որուն կցուած էր ԳՀԽ-ի անդամներու «նոր ցանկ մը» առանց որևէ յաւելեալ տեղեկութեան: Քանի մը օր յետոյ, այս անգամ Մայր Աթոռի մամլոյ դիւանի կողմէ, հրապարակում մը եղաւ, ըստ որում կը ծանուցուէր, որ «Հայրապետական տնօրինութեամբ» ԳՀԽ-ի նոր անդամներ «նշանակուած են»: 19.VI-1945 թ. Կանոնադրութեան (յօդ. 7) և 21. IX.1995 թ. Սահմանադրութեան նախագծի (յօդուած 117) համաձայն, ԳՀԽ-ը Եկեղեցւոյ բարձրագոյն գործադիր իշխանութիւնն է. կ´ընտրուի Պատգամաւորական Ժողովի կողմէ: 1995-ի ազգային Պատգամաւորական Ժողովին յստակ դրուած էր, որ ԳՀԽ-ը ՎԱՒԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ և ՀԵՂԻՆԱԿՈՒԹԻՒՆ ունենալու համար անոր անդամները ընտրութեամբ պէտք է պաշտօնի կոչուէին: Գալով այժմու ԳՀԽ-ին, անոր կազմին մէջ ամենևին պէտք չկար որևէ փոփոխութիւն ընելու մինչև Ազգային Եկեղեցական Պատգամաւորական յաջորդ ժողովը (կամ Ներկայացուցչական ժողովը): Ձեր Երանաշնորհ նախորդն ալ այդպէս ըրած էր արդէն: Փոփոխութիւնները, կամ նոր նշանակումները, եթէ այնքան անհրաժեշտ կը նկատէիք, այժմու ԳՀԽ-ի անդամներու հետ, կամ առ նուազն ատենապետ Պատրիարքներու հետ խորհրդակցաբար կրնայիք ընել: Այդ ալ չեղաւ: Այժմ հարց կը ծագի, թէ ի՞նչ է ԳՀԽ-ի անդամ դառնալու չափանիշը: Պարզապէս Կաթողիկոսի կողմէ նշանակո՞ւմ: Այդ ընդունելի կ´ըլլար միայն այն պարագային եթէ ԳՀԽ-ը լոկ «Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի խորհրդատու մարմին է» (ներքին Սփիւռքի Կանոն յոդ. Գ. 25): Եվ եթէ այս վերջին տրամադրութիւնով պիտի ղեկավարուէինք, այդ պարագային, «նոր ցանկը» ինչո՞ւ 12 սփիւռքահայերու ընդգրկմամբ կը հակասէ Մեր Սփ. Կան. 29-րդ յօդուածին: Գալով Պատրիարքներու մասնակցութեան, 1945-ի և 1995-ի կանոնադրութեանց տրամադրութիւնները աւելի քան պարզ են. Պատրիարքները Կաթողիկոսին կողմէ որևէ պաշտօնի չեն «նշանակուիր», կարգ մը ժողովներու Ի ՊԱՇՏՕՆԷ կը նախագահեն կամ կ´ատենապետեն:

Ձեր անմիջական շրջանակէն դուրս, աշխարհով մէկ ցրուած հայորդիք ի՞նչ կը մտածեն Եկեղեցւոյ, Մայր Աթոռի և իրենց Ընդհանրական Հայրապետին մասին: Ջախջախիչ մեծամասնութիւնը չի կարդար Մամլոյ Դիւանի հաղորդագրութիւնները, իսկ հեռուստատեսային հաղորդումներուն կը հետևի կասկածամտութեամբ և դառն քննադատութիւններով: Սոցիալ-տնտեսական լուրջ խնդիրներ, «եկեղեցին՝ դա ժողովուրդն է» լոզունգի գործնական սնանկացումը, Եկեղեցիի և եկեղեցականներու նիւթական շուայլութիւններն ու նանրասիրութիւնը, միջնադարեան ձևի, գործելակերպի և ինքնարտայայտման զգալի անհաղորդականութիւնը և յատկապէս հոգևոր առաքելութեան անփառունակ վիճակն անմիջական ուսումնասիրութեան կարօտող ծանր փաստեր են: Դեռ կան Էջմիածին-Անթիլիաս փոխ-յարաբերութիւններու, միջեկեղեցական և միջկրօնական յարաբերութիւններու, եկեղեցի-պետութիւն փոխ-յարաբերութիւններու հետ կապուած լուրջ հարցեր:

Վերոյիշեալ և այլ պարագայից վերաբերեալ մենք միշտ պատրաստ ենք Ձեզի հետ խորհրդակցելու, և կ´առաջարկենք, որ յարմար առիթով մը երբ Եւրոպա գտնուիք, թերևս միմիայն երեքս՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի, Սուրբ Երուսաղէմի և Կ. Պոլսոյ Աթոռակալներս մէկտեղուինք խորհրդակցութեան մը համար...

Խոնարհ աղօթակցութեամբ մնամք՝ Եղբայրական սիրով ի Քրիստոս,

Մեսրոպ Արքեպիսկոպոս Մութաֆեան

Պատրիարք Թուրքիոյ Հայոց