iravunk.com-ը գրում է` ապրիլի 1-ի` Ծիծաղի ու հումորի համաշխարհային օրվա առթիվ, որը տարիների ընթացքում վաստակել է Խաբելու օր անունը, «Իրավունքը» «Ուղիղ կապ» խորագրի ներքո հյուրընկալել էր «32 ատամ» ակումբի գլխավոր պրոդյուսեր, «32» թատրոնի դերասան, բեմադրիչ ԿԱՐԵՆ ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆԻՆ:
Սակայն հաշվի առնելով հատկապես այս տարվա ապրիլյան կարեւորությունն ու լրջությունը` մեր հյուրը առավել մանրամասն պատասխանեց հասարակությանը հուզող, մտահոգող հարցերին: Ասենք հարցերն էլ, հիմնականում, հեռու էին հումորից...
«ՀԻՄՆԱԿԱՆՈՒՄ ՄՈԼՈՐԵՑՆՈՂ, ԿՐՔԵՐ ԲՈՐԲՈՔՈՂ ՖՈՒՆԿՑԻԱ ԿԱՏԱՐՈՂ ԵՐԵՎՈՒՅԹՆԵՐ ԵՄ ՏԵՍՆՈՒՄ»
- Կարեն, վերջերս մի շարք հումորիստներ, դերասաններ սկսել են լուրջ քաղաքական վերլուծություններ անել: Չե՞ք պատրաստվում Դուք էլ դառնալ քաղաքական ակտիվիստ (ՏՆԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒՀԻ, ք. Երեւան):
-Քաղաքական վերլուծություն անելը մի բան է, դառնալ քաղաքական ակտիվիստ` բոլորովին այլ է: Ակտիվիստ լինելու համար ոչինչ պետք չէ, ընդամենը` ցանկություն: Իսկ քաղաքական վերլուծության համար պետք է ունենալ բավականին եւ գոնե մինիմալ ինտելեկտուալ բազա, որպեսզի փորձես ինչ-որ մեկին գնահատական տալ: Ցավոք, քանի որ այսօր նույնիսկ քաղաքական դաշտը չունի բավարար ինտելեկտուալ շեմ, մշակութային դաշտից անցում կատարելը քաղաքականություն` լինում է բավականին անհաջող, պոպուլիստական եւ էժան շարժառիթներով: Ցանկություն չունեմ վիրավորելու ոչ մեկին, բայց նախ պետք է լրագրողներն էլ իրենց միկրոֆոններն ուղղեն այն մարդկանց, ովքեր ի վիճակի են ինչ-որ նորմալ բան ասելու: Եվ այդ ասողներն էլ պետք է երեկոյան իրենց հարց տան` մենք իրավունք ունե՞նք ինչ-որ գնահատական տալու: Մինչդեռ հիմնականում մոլորեցնող, կրքեր բորբոքող ֆունկցիա կատարող երեւույթներ եմ տեսնում ու տհաճություն եմ ապրում:
- Որպես արվեստագետ, որպես բանակին նվիրված` «Ես եմ» ֆիլմի ռեժիսոր` կուզեի կիսվեք Ձեր մտորումներով` սահմանին տիրող լարվածության, զոհերի ու գերու վերաբերյալ (ԱՐՄԻՆԵ, ք. Երեւան):
-Ինչպես յուրաքանչյուր նորմալ մարդ` ցավ եմ ապրում: Ունեմ նաեւ ընկերներ բանակում, եւ ոչ թե շարքային զինվորների, այլ սպայական կազմի մեջ: Մանավանդ այն մասերում, որտեղ դեպք է պատահում, որտեղ ֆիլմն ենք նկարել (հանրապետության հյուսիս-արեւելքում), այնտեղ ամեն հողի, ամեն գյուղի, ամեն քարի հետ կապվածություն, հատուկ վերաբերմունք ունենք… Շատ ծանր ժամանակաշրջան ենք ապրում, մանավանդ մեր սահմաններին վիճակը վերջին մեկ տարին զոհերի քանակով, դեպքերի մասշտաբների փոփոխության առումով մտահոգեցնող է: Իմ տղան 10 տարեկան է, բայց ցանկացած զինվորի մեջ տեսնում եմ իմ զավակին: Երբ ուսումնասիրում ենք համաշխարհային պատմությունը, ապա պատերազմի առաջ կանգնող (կլինի պաշտպանվող, թե հարձակվող) պետության կողմից ուղղահայաց կերպով հրաման է եղել` արագ ստեղծել արժեքավոր գործեր, որոնք ժողովրդին կոգեւորեն: Դրա վառ օրինակը «Վարդանանքն» է, որը պատվիրվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ` հայ զինվորներին ոգեւորելու համար: Այսօր մեր երկրի համար մեր զինվորներին ոգեկոչելու կարիք ունենք: Ֆիլմը` «Ես եմ» -ը, պատվեր էր Հայոց բանակի 20-ամյակի շրջանակներում եւ, բնականաբար, արյուն չէր կարող լինել այդ կադրերի մեջ: Եվ մենք խնդիրը դրեցինք հենց դրա մեջ` ուղղակի դրական լիցքեր առաջացնել հայկական բանակի հետ կապված: Կարծես թե մեր խնդիրը կատարել ենք: Իսկ հիմա ունեմ գաղափար, նույնիսկ աշխատանքներ եմ տարել ստեղծագործական առումով, որ մի արժեքավոր ֆիլմ ստեղծենք, որը ցույց կտա մեր զինվորի պատրաստվածությունը, որտեղ կերեւան զինվորների միջանձնային, սպա-զինվոր, հասարակություն-զինվոր հարաբերությունները: Դրա կարիքը, կարծում եմ, այսօր կա: Աստված տա, հետաքրքրի դա մեր պետությանը, ես մեծ սիրով այն կիրագործեմ:
«ՄԻ ԱՄՍԻՑ ԷԼ ՔԻՉ Է ՄՆԱՑԵԼ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ
ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ, ԲԱՅՑ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԼՈՒՐՋ, ԱՐԺԵՔԱՎՈՐ ՈՐԵՎԷ ԳՈՐԾ ՉԻ ԱՐՎԵԼ»
- 2015 թվականը համախմբել է հայությանը հայահալած քաղաքականության դեմ բողոքի ու ընդվզումի 100-ամյա արդար պահանջով: Ցեղասպանության թեմայի հետ կապված որեւէ նախաձեռնություն ունե՞ք (ՀԱՍՄԻԿ ՄՈՒՇԵՂՅԱՆ, ք. Մարտունի):
-Մեկ տարի առաջ իմ ձեռքի տակ հայտնվեց վերջին շրջանի բավականին արժեքավոր մի նոր աշխատություն: Դա մի հետաքրքիր փաստագրական աշխատություն է, որը նույնիսկ նախագահի մրցանակ ստացավ: Կարդացի, մի քանի ամիս խորացա դրա մեջ, նաեւ զուգահեռ կարդացի շատ ուրիշ գիտական աշխատանքներ, ու այդ ամբողջ ընթացքում իմ մեջ լցվեց տարբեր գործեր անելու գաղափար` ներկայացում, ֆիլմ, հաղորդաշար եւ այլն: Սա շատ նուրբ հարց է, ցավով եմ ասում, որ մի ամսից էլ քիչ է մնացել Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին, բայց մշակութային լուրջ, արժեքավոր որեւէ գործ չի արվել: Ավելին` մենք վերջին շրջանում Ցեղասպանության հետ կապված ունեցանք մի ֆիլմի սկանդալային պատմություն, որը այդպես էլ չտեսանք: Եթե դրսում հարցնեք` Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի հետ կապված ի՞նչ է արվել, երեւի ավելի շատ կհիշեն Հակոբ Հակոբյանի ֆիլմի մասին: Իհարկե, գաղափարներ շատ կան, դրա հետ կապված նույնիսկ իմ սեփական սոցիոլոգիական հարցումը կատարեցի 100 մարդու մեջ: Սեռային, տարիքային, կրթվածության համամասնությունը հաշվի առնելով` 100 հոգու տվել ենք 11 հարց` Ցեղասպանության հետ կապված: Այդ հարցերի ուսումնասիրությունից հետո բավականին պարզ երեւում է, թե այսօր հասարակությունը Ցեղասպանության մասին իրականում որքանով է տեղեկացված, ինչ գիտի պատմությունից, ինչ է այսքան ժամանակ նրանց քարոզվել: Ամեն կերպ պատրաստ եմ մեծ քայլ անելու, սակայն մի քանի փորձ կատարելուց հետո հասկացա, որ կա՛մ ֆինանսավորում չկա այսօր, կա՛մ գուցե այդ միջոցներն ավելի «վստահելի» մարդկանց են տրված: Բայց դա չի նշանակում, որ ես իմ արած գործը կիսատ կթողնեմ: Այն գաղափարները, որոնք իմ մեջ ծնվում են, մի տարի, երկու տարի հետո նույնիսկ ավելի հասունացած կլինեն ու մի որեւէ մեծ, արժեքավոր գործ կփորձեմ իմ կյանքում ստեղծել:
«ԿԱՐԵԼԻ Է ՀԱԿԱՌԱԿ ՕՐ
ՀԱՅՏԱՐԱՐԵԼ, ՕՐԻՆԱԿ ՄԻ ՕՐ` ՀԵՆՑ ԱՊՐԻԼԻ ՄԵԿԻՆ ՉՍՏԵՆՔ»
- Որպես ընտանիքի հայր` ինչպե՞ս եք վերաբերվում կին-տղամարդ հավասարությանը, հատկապես այդ «գենդերային հավասարություն» կոչվածին (ՀՀ ՔԱՂԱՔԱՑԻ):
-Որքան էլ փորձենք արհեստականորեն մեզ կրթել կամ փորձել ենթարկվել որեւէ օրենքների, կոնվենցիաների կամ պարտադրվող, առաջարկվող տեսակետների, մեր գենետիկ հիշողության մեջ, մեկ է, մեր ազգային նկարագիրը ունենք: Այսպես, թե այնպես, ամեն ընտանիք յուրովի է կառուցում իր ընտանեկան արժեքները եւ հարաբերությունները, այդ թվում նաեւ` նույն Եվրոպայում: Այստեղ, ուղղակի, տոկոսայնության խնդիր է, որովհետեւ ամեն մեկն ապրում է աշխարհից կտրված իր արժեքներով: Չնայած այսօր մյուս չարիքն այն է, որ գյուղացի երիտասարդությունը, որն արտասահմանում չէ, հանդը թողած` «օդնոկլասսնիկիում» է: Բայց եւ այնպես կարծում եմ` շատ ավելի ուժեղ գործոն է հենց ընտանիքի ինքնակառավարումը, քան պարտադրվող օրենքները: Հասկանում եմ` մենք աշխարհի մաս ենք կազմում եւ չենք կարող արեւի շուրջ պտույտին հակառակ գնալ, ու այդ պարտադրվող կոնվենցիաները նաեւ ինչ-որ բաների դիմաց են արվում: Բայց կրթությունն ու մշակույթը այն միջոցներից են, որոնք կարող են ազգին կամ որեւէ խմբի կրթության ու դաստիարակության միջոցով հետ պահել այն արժեքներից, որոնք համարում է իր համար անընդունելի: Այս դեպքում ուսուցիչը, մուլտֆիլմը, կինոֆիլմը, հաղորդումը, հեռուստատեսությունը կարող են այնպիսի արժեքներ քարոզել, որ դրսից պարտադրվող ազդեցությունը մաքսիմալ քիչ լինի: Որպես քաղաքացի, որպես տղամարդ, բնականաբար, ինձ հուզում է այդ հարցը: Անկեղծ լինեմ, իմ երեխաների, կնոջս հետ շփման միջոցով այդ ազդեցությունը մինիմալի կհասցնեմ: Կարծում եմ` այս գիտակցությունը պետք է փորձել հաղորդել բոլորին:
- Քանի որ ապրիլի մեկն է, ուզում եմ իմանալ` որքա՞ն հաճախ եք ստիպված լինում ստել եւ այդ օրը, ի վերջո, Ձեզ համար ստելո՞ւ, թե կատակելու օր է (ՀԱՅՈՒՀԻ):
-Երեխա ժամանակ ստելու օր էին ասում, որ մի քիչ ավելի ուրախ նշեինք այդ տոնը: Չէ՞ որ փոքր ժամանակ հումոր անելը շատ ավելի դժվար է, քան ստելը, բայց երբ մեծանում ենք, ու այդ սուտն էլ հետներս մեծանում է, դա լավ չէ: Իհարկե, «ստել» բառը քանի որ իր մեջ ունի 90 տոկոսից ավելի նեգատիվ ասոցիացիա, կարծում եմ` պետք է ամեն ինչ անենք, որ այն փոխարինենք «ուրախություն» կամ «հումոր» բառերով: Սուտն այնքան շատ է մեր օրերում, ու այնքան հոգնել ենք ստից, որ էլ ի՞նչ ստել: Նույնիսկ կարելի է հակառակ օր հայտարարել, օրինակ, մի օր` հենց ապրիլի մեկին չստենք:
iravunk.com
ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ
Հ.Գ.- Շարունակությունը կարդացե՛ք այստեղ:
